Amerika kıtaları olmasaydı ne patates ne çikolata ne de tatlıları bambaşka lezzete kavuşturan vanilya olacaktı. Acı ve tatlı biberler, domatesler.. Daha birçok ciddi önem taşıyan bitki türleri.. Hayvanlardan ise hindi..
İlk keşifler
Kıtaların keşfi 15. yüzyılın sonu ile 16. yüzyılın başı arasında başlar. 16. yüzyılda yani 1500’lü yıllarda keşifler artmıştır. Ve Amerika kıtalarının o günlere kadar bilinmeyen bambaşka yerler olduğu kesinlik ve resmiyet kazanmıştır. Sonra kıtaların tüm toprakları ve o topraklara ait olan bitkiler ve hayvanlar da keşfedilmiştir.
Kristof Kolomb deniz yoluyla sürekli batıya giderek Hindistan’a ulaşacağını sanıyordu. Ve bir yerlere ulaştı. Ulaştığı topraklara India (Hindistan) dediler. O toprakların yerlilerine ise Indian (Hintli) diyorlardı. Oraların Hindistan değil de o zamana kadar var olduğu bilinmeyen Amerika kıtaları olduğunu çok sonra anladılar. Aşağıda bahsettiğim ve sadece Amerika kıtalarında bulunan bitki türleri ve bitkisel ürünler, bütün dünyaya yayıldı.
İnanılmaz bir şey
Bu kıtaları keşfedilmeseymiş adeta aç kalacakmışız! Günümüzde günlük sıradan beslenmemizde olmazsa olmaz yeri olan bazı bitkiler çok değil birkaç yüz yıl önce atalarımız tarafından hiç bilinmiyordu. Bakın neler var: Domates, patates, biberler, fasulyeler, çikolata, vanilya, ayçiçeği, mısır, hindi, ananas, kabak, yer fıstığı, tütün, papaya, pamuk, kaju .. Bunlar daha önce Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarında yoktu. Söz konusu kıtaların keşfinden sonra insanlar oralardan bütün dünyaya yaydılar.
Süs bitkilerinden de pekçok tür Amerika kıtalarına aittir. Mesela salon bitkilerinin tropikal iklim bitkilerinden büyük çoğunluğu Güney Amerika kıtasının kuzey yarısına. Tropikal iklim dışındakiler ise (kaktüsler, agaveler, yukalar vesaire) çoğunlukla Kuzey Amerika kıtasına aittir.
Yeni Dünya, Eski Dünya ve tersine hareket
Dünyanın Kuzey ve Güney Amerika kıtalarına Yeni Dünya derler. Geri kalan her yer ise Eski Dünya diye adlandırılır. Yukarıda Amerika kıtalarından Eski Dünya’ya yayılan bazı bitkilerden bahsettim. Ama bir de, büyük keşiften çok sonra, Avrupalıların Yeni Dünya’ya yerleşmeleri ve devletler kurmalarıyla Eski Dünya’nın birçok tarım ürünleri de insanlarla beraber o topraklarda yer etmeye başladı. Örneğin Narenciye türleri ve Antep fıstığı Yeni Dünya’ya ait olmayan ama oralarda yetiştiriciliği yoğun yapılan bitkilerdendir.
Yerli domateslerimiz fasulyelerimiz?
Halk arasında yerli diye inandığımız türlerin çoğu Amerika kıtaları kökenlidir. Mesela domatesler, biberler, fasulyeler.. Peki yerli dememizin sebebi nedir? En az 100 yıldır topraklarımızda yetişiyor ve dünyada sadece bizim topraklarımıza göre “farklılaşmış, özel nitelikler kazanmış” olan çeşitler olmalarıdır. Yerlilikleri işte bununla sınırlıdır. Yoksa gerçekte bu bitkilerin ana vatanları elbette Yeni Dünya’dır. İşte bu kapsamda “yerli” biberlerimizden en meşhuru Acı Sivri’dir ve bütün dünyada bu kültivar bu adla geçer.
Ekonomik önemleri
Bazı ülkeler için önemli zenginlik kaynağı olmuşlardır. Bunlarda sadece ikisine değinecek olursak ayçiçeği ve tütün gibi endüstri bitkileridir. Türkiye ekonomisinde de özellikle ayçiçeği en önemli endüstri bitkilerimizdendir. Sıvı yağı gayet sağlıklı ve gayet kullanılışlıdır. Amerika kıtaları kökenli bitkilerden örneğin vanilya ve ananas, Eski Dünya’da iklimi uygun bazı ülkelere çok büyük gelir kazandırır.