Aristaloe aristata Asphodelaceae familyasından, Güney Afrika’nın Cape bölgesinin kuzeyine ve doğusuna ait bir bitki türüdür. Doğal alanları genellikle yüksek rakım yerlerdir. Dağlar, vadiler ve platolarda hem açıklık yerlerde hem ormanlarda gelişirler.
Aristaloe aristata adındaki her iki kelime de dikenli, kıllı gibi anlam taşır. Eskiden Aloe cinsinden kabul edilirken yeni tespit edilen eşsiz genetik farklılıklarından dolayı farklı bir atadan geldiği anlaşılmış ve bu bitkinin ayrı cinsten olması gerektiği düşünülmüş. Böylece Aristaloe adını verdikleri bir cinse mensup etmişler. Dolayısıyla Aloe aristata türünün şimdi bilimsel adı artık Aristaloe aristata’dır. Aristaloe cinsinin bundan başka türü yoktur. Yani doğada bu cinse ait olacak özellikte yeni bir tür daha keşfedilmediği sürece.
Özellikleri
Aristaloe aristata’nın uzayan bir gövdesi olmaz. Kök kaidesi üzerinde sadece yaprak geliştiren kısacık bir gövdeye sahiptir. Rozet gibi çevreye yönelen yapraklarının kenarları dişlidir. Yaprak en ucunda buğday başaklarındaki her bir tane kılıfının ucunda bulunan uzantıya benzeyen sert kılımsı bir uzantı vardır. Bunların yanı sıra yapraklardaki renklilikle beraber dev bir Haworthia fasciata gibi görünür. Ama çiçek açması başka şekilde, Aloe x delaetii tarzında olur.
Büyüklüğü ve çiçek açması
Koloni oluşturmamış ya da yavrularından ayrılmış olgun bir Aristaloe aristata tek başına enine boyuna 20cm alan kaplar. Çiçek sapı 25cm ile 50cm arasında değişir. Çiçek rengi turuncudur.
Susuzluk sıkıntısı çektiğinde yapraklar su kaybetmeye başlarken dikleşir ve en uçlardan merkeze doğru eğimli pozisyon alırlar (hilal şekli gibi). Git gide kapanıyor gibi görünürler. Su ihtiyacı karşılandığı zaman yapraklar yavaş yavaş düzleşmeye, yanlara açılmaya başlar ve rozet şeklini alırlar.
Kış soğuklarına -15C derece kadar dayanıklı olduğundan bir bahçe süs bitkisi olarak kullanımı dünyanın çoğu yerinde yaygındır.
Aristaloe aristata
Fotoğraflar: worldofsucculents.com
Yetiştirme, bakım
Aristaloe aristata yarım gün güneş, özellikle de sabah-öğle arası saatlerde ya da yarı gölge/yarı güneşli ağaç altı gibi yerlerde iyi gelişir. Tam öğle saatlerinin güneşinden korunacağı yerlerde yetiştirmelisiniz. İç mekanlara pek uygun değildir. Ancak havadarlığı mükemmel iyi olan odalarda sağlıklı gelişimine devam edebilir.
Toprak
Aristaloe aristata için toprak süzek ve havadar olmak zorundadır. Ayrıca killi, fazla humuslu ve gübreli de olmayacak. Yoksa soğuk aylarda çürüyerek ölmesi kesindir.
Bahçeye dikecekseniz: 20-30cm kadar derinlik (çukur kazarak ya da yüksek bölge oluşturarak) sağlamak koşuluyla 3 ölçü maki süprüntü toprağı + 1 ölçü ponza taşı harmanlayın ve bu karışıma Aristaloe aristata bitkilerini dikin.
Saksıda yetiştirecekseniz kışın 12C dereceden daha serinde bırakmamak koşuluyla 2 ölçü normal salon bitkisi torfu + 1 ölçü dere kumu karşımı yapın. Kaktüs-sukulent özel toprağı da uygundur. Fakat eğer kışın fazla serin ya da soğuk bir yerde tutacaksanız torf toprak ve kaktüs toprağı risklidir. Bahçe-açık balkon saksılarında 3 ölçü maki süprüntüsü + 1 ölçü ponza taşı karışımı tavsiye ederim.
Sulama
Toprak özelliğine göre ve ısı derecesine göre kış aylarında dikkat ister. Ilık ve sıcak aylarda normal sıradan bitkiler gibi sulamada bir sakınca yok. Aslında susuzluğa dayanıklı olduğundan dolayı yaz boyunca çok gerekmedikçe sulamasanız da olur. Yani yaprakları dikleşip içe kapanmaya yöneldikçe bolca su dökerek sulayın.
Buraya kadar dikkatle okuduysanız sulama hakkında çıkaracağınız sonuç şu olmalıdır:
Kışın soğuk yerde duracaksa ve toprağı yukarıdaki bilgilere göre uygun değilse kış boyunca bir damla bile su vermemek daya iyi olur. Çürüyüp ölmesi riskini göze almaktansa susuz kalmakla yapraklarının kağıt gibi incelmesini, kıvrılmalarını göze almak daha iyidir. Güzelliği azalsa da en azından hayatta kalır.
Ama toprak uygunsa: Kışın yağmur ve kar altında kalmasında sakınca yok. Yağmur almayan soğuk yerlerde ise yapraklar susuzluk alameti gösterdikçe bol bol su dökerek sulayın.
Bitki besini
Haziran başında, haziran sonunda ve temmuz sonunda tavsiye dozajın yarısını uygulayarak yılda üç defa bitki besini vermek fazlasıyla yeterli. Salon bitkileri için olan genel kullanım (NPK eşit ağırlıklı) ya da sukulentlere özel olan sıvı bitki besininden kullanın. Bitki besinini bitkilerin tam dibinden değil, biraz uzağından yavaşça toprağa dökerek, emdirerek vermelisiniz.
Üretimi
Aristaloe aristata dip çevresinden bol bol yavru fide oluşturur. Bunları ayırarak üretimi gayet basittir. Ayırdığınız zaman eğer anasından koptuğu yer yaralı ise 3-4 gün açıkta bekletmeden önce toprağa dikmeyin.
Kaynaklar
Aristaloe — Wikipedia
Aloe aristata — Dave’s Garden
Aristaloe aristata (Lace Aloe) — World of Succulents
Benim aloa aristatamın saksısı ufak. Yukarıya doğru yaprak vermeye başladı, uzadı. Saksısını değiştirdim. Sonra o uzayan bilge hafif kıvrılarak yan yattı. O parçayı kesmem mi gerek bilemedim.
***
Onu kesip kesmemenizin bir önemi yok. Niçin o hale geldiğini bulmanız anlamanız lazım. Yukarıdaki bakım bilgilerini okuyun. Hatalarınızı bulun. Ayrıca saksı isterse yüksük kadar minik olsun kış için saksı toprak değiştirmek sadece bitkileri çürütüp mahvetmeye yarıyor.
Benim bitkim oldukça sağlıklı büyüdü ama bir süredir sadece alt yapraklarında nokta nokta kahverengi bir şeyler var. Kabuklu küçük böcek yapışmış gibi görünüyor ama böcek değil sanki. Kabuk gibi bir şey yapışık. Bu ne olabilir ve neden olabilir? Acaba ne yapmam gerekir?
***
Onlar koşnil. Bir tür yaprak biti. koskoca bitkileri öldürdüklerini gördüm. Hiç beklemeden kazıyarak çıkarın. Her gördüğünüzü hemen yok edin. Böylece üreyemez ve zamanla tamamen yok olurlar.