Özellikleri
Gloriosa superba sarmaşık tarzı gelişen yumrulu bir bitkidir. Yaprakları da çiçekleri de güzeldir. Sıcak aylarda aktiftir. Yaprakları parlak koyu yeşil ve gayet dekoratiftir (yaz sonuna kadar).
Sonbahar aylarında toprak dışı kısımları tamamıyla kurur. Kışın yumruları toprak altında uyur. İlkbaharda havalar iyice ısınınca (yaza doğru) daha güçlü bir şekilde yeniden sürgünler uzatır. Bir yumrunun vereceği sürgün dal sayısı 1 ila 6 arasında değişir.
Dalları uzarken asmalarda olduğu gibi iplik benzeri tutmaçlarla diğer bitkilere, dallara sıkıca tutunur. Fakat tutmaçlar ayrı değil, yer yaprağın ucunda uzantı şeklindedir. Bunlarla diğer bitkilere ya da destek değneklerine tutunarak yukarı uzar. Yoksa dallar 30cm’yi geçince artık tek başlarına dik duramazlar. Dallar 1,5m – 4m kadar uzar.
Çiçek açması
Gloriosa superba yaz ayları boyunca sarı-kırmızı karışık çiçekler açar. Muhteşem güzel görünür. Alev alev bir görüntüyü hatırlatır.
Toksik etkisi
Ateş lalesi tepeden tırnağa her yeri zehirli olan bir bitkidir. En yoğun zehirlilik yumrularındadır. Yenmesi durumunda çok acı sonuçları olabilir.
Uyumluluk
Şiddetli rüzgara, tuzlu topraklara ve saksıda yetiştirmeye son derece uyumlu bir bahçe bitkisidir. Kış soğuklarına en fazla -10C dereceye kadar dayanır. Yurdumuzda tüm deniz etkisindeki yerlerde uzun ömürlü ve çok uyumlu bir bahçe bitkisidir. Karasal iklimde veya denize yakın olduğu halde yükseltisi fazla yerlerde eğer kışın don olayları -10C dereceyi geçmiyorsa oralarda da sorunsuz gelişir. Kış aylarında toprak yüzeyini kuru yapraklarla örtülü tutmalısınız.
Yetiştirme, bakım
Gloriosa superba güneş isteğinde sorunsuzdur. Tam gün şiddetli güneş, yarı güneş, gölge, fark etmez.
Tuzlu topraklara uyumluluğu tam olup denize çok yakın bahçelerde ve plaj çiçeklik bahçelerinde sorunsuz gelişir. Aynı sebepten dolayı gübrelerden de zarar görmez ama ateş lalesine genelde gübre tavsiye edilmiyor. Çünkü besleyiciliği iyi olan topraklarda gereğinden çok fazla dallanma-yapraklanma gösterir ve çiçeklerinin güzelliği onca karmaşada pek güzel ortaya çıkmaz.
Yani Gloriosa superba tuzlu topraklara uyumlu olduğu kadar besleyici yönünden fakir topraklara da uyumludur. Zayıf toprak güzelce çiçekler açmasına ve yaprak güzelliğine engel olmaz. Sadece, eğer toprak çok fazla zayıf ise kısa boylu ve az çiçekli kalr. Orta bir yol tutturmak için orta verimlilikte bir toprak daha iyidir.
İlkbahar ve yaz boyunca sıradan bir bitki gibi sulayın. Kış aylarında ıslanan, çamur hale gelen topraklarda yumrularının çürüme ihtimal düşük olsa da yok değildir. Eğer bahçeye dikecekseniz önceden toprağı işlemelisiniz: Dere kumu, ponza taşı ve kompost çürüntüler ile toprağı harmanlayıp süzeklik sağlayın.
Saksıda Gloriosa superba yetiştirme
Eşit ölçülerde torf toprak ve doğal arazi toprağı tavsiye ederim. Yazın şiddetli sıcak olmayan bölgelerde tek başına torf toprak uygundur. Gübre filan istemez. Sadece her kış sonunda sökün ve yumruları yeni hazırladığınız toprağa yeniden dikin. Hatta toprak değiştirmeyi iki-üç yılda bir yapabilirsiniz. Topraktan sökerken çok dikkatli olun. Çünkü yumruları kolayca kırılır. Bu ise hiç iyi olmaz.
Daima 30cm×30cm ebatlarında saksıda yetiştirin. Saksıda olunca kışın don olaylarından korumak gerekir. Sonbaharda dalları kuruyunca dışarısı kadar şiddetli soğuk olmayan ama yine de bir hayli soğuk olan kapalı bir yerde saksıyı kış boyunca kuru halde koruyun.
Üretimi
Ateş lalesi Gloriosa superba hem tohumlarıyla hem yumrularının ayrılmasıyla çoğaltılır. Tohumları ilkbahar başında değil, ilkbahar ortasında, fazla geç kalmadan ekin. Çünkü 20C – 25C dereceler arası sıcakta tohumlar çimlenir. Tohumdan gelişmiş fidelerin çiçek açma olgunluğuna gelmesi 3-4 yılı bulur.
Yumruları sadece 4 yılda bir kış sonunda ayırın. Kökten ayrılmış bir Gloriosa superba ateş lalesi yumrusu ilk yılında iyi bir performans göstermez. Sonraki yıl daha iyi gelişir. Her yıl gücüne güç katar.