Ekinezya, Echinacea purpurea türü

Papatyagiller familyasından Ekinezya cinsinin 10 ayrı türü var. Bunlardan en önemlisi Echinacea purpurea türüdür (mor ekinezya). Hem geleneksel tedavicilikte hem de süs bitkisi olarak önemlidir. Ayrıca uzum saplı kocaman papatyalar olarak kesme çiçekçiliğe de uygundur.

Echinacea purpurea türü ekinezya

Bu tür ekinezya kuzey Amerika kıtasının doğusuna ait bitkilerden olup dünyanın birçok yerine yayılmıştır. Doğada açıklık, kırlık yerlerde ve çorak/kıraç arazilerde yaşarlar.

Özellikleri

Şifalı olduğundan çok bahsedilir ama burada konuyu sadece süs bitkisi olması açısından ele alıyorum. Echinacea purpurea türü ekinezya uzun ömürlü, iri çiçekli papatyalardır. Sıcağa ve susuzluğa dayanıklıdırlar. İlkbahardan sonbahara sürekli çiçek açar ve üzerlerinden arılar, kelebekler eksik olmaz.

Boyları toprağına göre yarım metre ile 1,5 metre arasında değişir. En iyi karasal iklim bölgelerinde verimli gelişirler. Pembe, beyaz, mor ve lavanta rengi çiçek açan çeşitleri var.

Yeni tip ekinezya çeşitleri: Yukarıdakilerden başka kırmızı, sarı, turuncu, yeşil vs çeşitli renklerde ve şekillerde çiçek açan pekçok hibrit ve kültivarlarını geliştirmişler. Bazıları katmerli gibi farklı şekillerde çiçek açarlar. Hatta en fazla 30-40cm kadar boylanan bodurları bile var. Bodurlar balkon ve veranda saksılarında (büyük saksılarda) yetiştirmek için daha iyidir. Uzun boylularla uğraşmak zor. Çünkü rüzgarlarda yerlere yatarlar.

Echinacea purpurea kış soğuklarına -45 dereceye kadar dayanıklıdır. Fakat yeni tip hibrit ve kültivarlarının dayanıklılıkları -20C derece ile -39C derece arasında değişiyor.

Kuşlar ekinezya tohumlarını yemeyi severler. Yaz sonundan itibaren solan çiçekleri temizlemezseniz iyi olur. Bırakın tohumlar tam olgunlaşsın, kurusun ve soğuk günler geldiğinde kuşlar onlarla beslensin.

Yetiştirme, bakım

Tam gün güneşli yerler ve yarı gölge yerleri severler. Tam gölgede çiçek vermesi çok az olur veya hiç olmaz. Akdeniz ikliminde sabah güneşi alan, öğleden sonra gölge olan yerleri tercih edin. Ağır killi ve aşırı sulak yerler haricinde toprak seçmez.

Ekinezya fidelerini ortalama 45cm aralıklarla ekmelisiniz. Çiçekleri en güzel halleri geçer geçmez, orta kısmı yükselmeye /genişlemeye başlamadan önce kesmelisiniz ki sonbahara kadar sürekli çiçek açması sekteye uğramasın. Gerçi yeni tip hibrit ve kültivarlarının buna ihtiyacı yok.

Her iki yılda bir köklerine zarar vermeden topraktan sökün. Toprağı derinden çapalayın ve çok hafifçe gübreleyin. Gübrelemeyi çok hafifçe yapmalı ve bundan başka gübre vermemelisiniz. Zaten asla gübre vermeyin diyenler bile var ama o kadar da abartmamak lazım.

Sonra ekinezyalarınızı yeniden ekin ve sulayın. Bu işin zamanı İstanbul gibi kışın hafif don olayları olan yerlerde sonbahar, daha fazla soğuk olan yerlerde ise ilkbahar başıdır. Eğer kökten fazla çoğalanlar varsa onları da bu sırada kökten ikiye ayırın. Fazla bölmeyin ve köklerini eski toprağından arındırmayın.

Sulamaları toprak kupkuru oldukça yapın. Eğer toprağınız çok fazla kumlu ise daha sık sulamalı ve yaz boyunca ara sıra çiçek amaçlı bitki besini vermelisiniz.

Sonbahar sonuna doğru ya da kış sonunda tüm dallarını dipten kesin. İlkbaharda kökten yeni filizlenmelerle yeni dallar gürce çıkarlar.

Üretim

Ekinezya hem kökten çoğalır hem de çevreye döktüğü tohumlarından fideler yetişmesiyle kendi kendine çoğalır. Ama yeni tiplerin çoğu tohum vermez.

Kökten ayırma işini yukarıda anlattım. Tohumdan yetiştirmeye gelince: Echinacea purpurea tohumlarının en az 6 hafta kış üşüme süreci yaşaması gerekiyor. Dolayısıyla tohumları sonbahar ile kış ortası arasında ekin. Veya yerinizin iklim şartlarına göre son dondurucu soğuk riski ne zaman ise ondan 6 hafta önce ekmelisiniz. Mesela istanbul için son risk martın en son günleridir. Buna göre ekinezya tohumlarını İstanbul’da en geç şubat ortasında ekmelisiniz.

Tohumları yarım santim kadar derine gömün ve sulayın. Eğer fideleri ilkin fide saksısında geliştirecekseniz mart sonuna kadar direkt güneşten koruyun ki tohumların üşüme süreci sekteye uğramasın. Sonra güneşli yere alın. Fideler biraz gelişince köklerini tutunduğu toprakla birlikte alarak gereken yerlere ekin.

Tohumdan gelişen ekinezya fideleri ilk yılında ya yaz sonuna doğru çiçek açarlar ya da çiçek açmaları sonraki yıla kalır.

Sorunları

Güneş yetersizliğinde oldukça çelimsiz ve sağlıksız gelişim, çiçek açmama problemi baş gösterir. Ayrıca güçten düşmesiyle külleme vb mantar hastalıkları yüzünden kısa sürede ölür giderler. Günde en az 5 saat direkt güneş ekinezya için hayati önem taşır. Gereksiz yere sulamak zara verir. Havası nemli memleketlerde birbirlerine bitişik yetiştirmeniz külleme vesaire hastalıklara sebep olur. Yaprak bitleri bazen hastalık bulaştırır. Yapraklarında ve çiçeklerinde gelişim bozuklukları ile birlikte şeklinin iyice bozulması durumunda bir daha iyileşme olmaz. Onları söküp atmaktan başka yapacağınız bir şey yok.

Fotoğraf: Dave’s Garden

'Ekinezya, Echinacea purpurea türü' hakkında sorular, açıklamalar

  1. Yavuz, İstanbul dedi ki:

    Rudbekya ile aynı familyadanlar mı?
    ***
    Evet o da Papatyagiller familyasından bu da..


Sorunuzu / Yorumunuzu Aşağıya Yazabilirsiniz.

Lütfen sorunuzu konu ile ilgili sayfaya yazmaya gayret edin.

Sorunuzu/Yorumunuzu yazın:

Sorunuz cevabımla birlikte 1 saat veya en geç 24 saat içinde burada görünür olacaktır. Lütfen ara sıra kontrol edin. Hiç görünmüyorsa akıllı telefonunuzda önbellek temizliği yapmalısınız.