Özellikleri
Kaktüsler gibi bu türün de gövdesi su ve besin deposudur. Uzun süreli kuraklık yaşanan bölgelere göre yapılanmışlardır. Doğal yaşam alanlarında saatlerce güneş altında kalan Euphorbia obesa bireylerinin renkleri susuz kalmışlığın da etkisiyle morumsu ve kızılımsı hareli olur. Küre biçimli, top benzeri gövdesinin çapı gelişmişliğine göre en fazla 15cm olur. Genç bitkiler yuvarlaktır ama yıldan yıla yuvarlaklık azalır ve silindir biçimine dönerler. Aşağıdan yukarı düğme düğme filizlenme noktalarına sahip köşelerinin sayısı genelde 8’dir.
Ana vatanı Güney Afrika’nın Cape bölgesinde, denizden uzak Karoo’nun kuzeyidir. Yılın çoğu zamanı kurak olup sadece yaz aylarında az yağış görülür. Kurak geçen kış aylarında hafif don olayları yaşanır. Yaz ayları çok sıcaktır. Yaşam alanlarında rakım 300m ile 900m arasında değişir.
Euphorbia obesa türünde her bir bitki ya erkek ya da dişidir. Yani bazıları sadece erkek çiçek açar, tohum vermezler. Bazıları sadece dişi çiçek açar. Eğer dişinin yakınında erkek çiçek açmış bir E. obesa varsa ve onun polenleri çiçeğine gelmişse tohum verir.
Kış soğuklarına -5C dereceye kadar dayanabilir. Fakat 10C dereceden daha fazla soğuğa maruz bırakmamalısınız. Çünkü soğuk ortamda tamamıyla kupkuru toprak mümkün değilse çürür gider.
Öz suyu, çiçekleri ve geçici mini yaprakları zehirlidir. Dikkatli olmalısınız.
Bakımı
Euphorbia obesa kaktüsler kadar uzun süreli direk güneş istemez. Gerçi saatlerce yakıcı güneş altında kalmaya tam uyumludur ama şart değil. Yeter ki yeri biraz güneşli ve güçlü aydınlık olsun. Yine de ne kadar uzun süreli direkt güneş almasını sağlarsanız o kadar sağlıklı gelişeceğini bilin. Zira güneş eksikliğinde hem deforme gelişim gösterip yuvarlaklığını tamamen kaybetmesi riski hem de her an çürüyüp gitme riski çok yüksektir. Kısaca, günde en azından 2 saat tam direkt güneş ışınları almasına, ve bunun yanısıra güneş almadığı gündüz saatlerinde bulunduğu yerin çok güçlü aydınlık bir yer olmasına özen gösterin.
Sulamayı ilkbahar ortasından sonbahar başına kadar toprağı tamamen kupkuru oldukça, bol bol su dökerek yapın. Diğer zamanlarda hiç sulamayın. Öylece kuru toprakta kalmasında bir sakınca yok.
Toprak olarak 2 ölçü torf toprak + 1 ölçü iri taneli temiz dere kumu + 1 ölçü ponza taşı karışımı uygundur. Özel kaktüs toprağına gerek yok. Saksıya bu toprak karışımıyla diktikten sonra tam dip kenarlarından toprağı 2cm derine kadar biraz eşeleyip kenara çekin ve açılan yere çok iri taneli dere kumu doldurun.
Bitki besini olarak kaktüslere özel bitki besininden kullanın. Suya karıştırma oranını çeyrek miktar ayarlayarak yaz boyunca her üç sulamada bir defa bununla sulayın. Aslında Euphorbia obesa mineralli toprak sevdiğinden dolayı maden suyu ile dönüşümlü besleyebilirsiniz. Normal temiz su, besinli su, maden suyu.. Nasıl yapacağınızı şu sayfadan öğrenin: Maden suyu bitkilere
Saksı-toprak değişimi pek istemiyor. Gerekmez. 7-8 yıl aynı saksıda aynı toprakta kalabilir.
Üretimi
İlkbahar ortası ve yaz başı döneminde yavrularını ayırın. Kesik veya kopuk yeri tamamen kuruması için 6-7 gün açıkta bekletin. Sonra yukarıda anlattığım gibi dikin. İlkin toprak hafif nemli olmalı ve sulamamalısınız. 10 gün tamamlandıktan sonra sulayın. Hızlıca köklenecektir. Tohumla üretiminde ise Euphorbia obesa tohumlarını ilkbaharın en başında ekmelisiniz. Çünkü bir an önce gelişime başlasınlar ki ilk kışa kadar yeterince güçlenmiş olsunlar. Çünkü kışın (eğer bulundukları yer kesintisiz sürekli sıcak değilse) hiç sulamamak gerekiyor.
Benzer türler
Euphorbia obesa uzaktan yakından hiçbir alakası olmayan, Kaktüsgiller familyasından olan, sağda resmini gördüğünüz Astrophytum asterias ile büyük benzerlik gösterir. Benzerliğin sebebi yakınsak evrim ile açıklanıyor. Bunun anlamı kısaca şudur: Benzerlik tesadüfidir. Bir de paralel evrim var ki benzerliklerindeki sebep sanki buymuş gibi görünüyor. Yani farklı kıtalarda olmalarına ve apayrı familyalara mensup olmalarına rağmen benzer coğrafi ve iklim şartlarında benzer evrim geçirmiş, sonuçta birbirlerine benzer yapı kazanmışlar. Paralel evrim “eşdeğer evrim baskılarına maruz kalmakla olmuş evrim” demektir. Nedense söz konusu iki farklı bitkinin büyük benzerliklerini paralel evrime değil yakınsak evrime bağlıyorlar.
Ben obezimi iç mekandan dış mekana taşıdım ve saksısını ve toprağını değiştirdim. ancak üzerinde yüzeyinde sarı jelatinimsi bir kabuk oluştu. Sebebi ve tedavisi ne olabilir acaba?
***
Sanıyorum çürümüş ve ölmüştür. Başka bir şey olabileceğini sanmıyorum. Niçin hızla ölür? Mesela farklı şartlara sahip mekanlar arasında yer değişikliğinde toprak kupkuru olmalıdır ve yeni yerinde 10 gün kadar kupkuru toprakta beklemelidir. Aksi takdirde, yer değişikliklerinde toprağının ıslak veya nemli olması bitkileri öldürür (özellikle yeni yeri biraz daha serin ise). Veya toprak değişiminde kökleri eski toprağından tamamen arındırmışsanız ve tekrar ekince hemen sulamışsanız bu daha fazla kesin bir öldürücü sebeptir.
Obesalarda dişi ve erkek nasıl ayırd edilebilir?
***
Çiçeklerinden anlarsınız. Dişi çiçeklerde tek çiçekte tek noktadan üç uzantısı olan ve her bir uzantının ucu ikiye ayrılmış gibi yeşilimsi sarı renkte dişi organ bulunur. Erkek çiçeklerde ise, tek çiçekte 9-10 tane erkek organ bulunur ve her birinin uçlarında sarı polen tozları oluşur. İlgili sayfadaki fotoğraflardan sadece birinde erkek çiçekler var (male erkek, female dişi). Bakın: https://www.livingdesertplants.co.za/how-to-identify-genders-of-euphorbia-obesa/