Guava (Psidium guajava)

Myrtaceae (Mersingiller) familyasından Psidium guajava türüne kısaca guava denir. Ana vatanı Kuzey Amerika kıtasının güneydoğusu ile en güneyi ve Güney Amerika kıtasının kuzeyidir. Buralarda 2000 yılı aşkın bir süredir yetiştiriciliği yapılmaktadır.

Özellikleri

Guava tohumdan yetiştiği takdirde meyve verecek olgunluğa gelmesi sadece birkaç yıl (3 yıl ile 8 yıl arasında) sürer. Toprak seçmeyen, fazla derine kök salmayan küçük yapılı bir meyve ağacıdır. Kışın yapraklarını dökmez. Boyu 12 metreye kadar uzar. Çevre genişliği 6-12 metreler aralığındadır. Çiçek açma zamanı kültivarlara ve iklim şartlarına göre farklıdır. Genelde ilkbahar ortası ile yaz başı arasıdır. Bazen sonbahar başında da, hatta gelişigüzel çeşitli zamanlarda ara ara çiçek açarlar.

Meyve verimi

Meyve verimi çiçeklerindeki polenleşmeye bağlıdır. Bu ise gündüz aktif olan bal arısı ve benzeri böcekler sayesinde olur. Genelde (böceklerin yardımıyla) guava çiçeklerinde polenleşme sıkıntısı olmaz. Bazı kültivarlarında kendi polenleri tam işe yaramaz ve bu yüzden verim düşük olur. Bunlar ancak ayrı guava ağaçlarının çiçeklerinden gelen polenler sayesinde yüksek verimli olurlar. Meyve iriliği ve rengi kültivarlarına göre değişir. Ağacın ömrü 30-40 yıl olmakla beraber 15 yıldan sonra verim düşer.

Guava meyvelerinin olgunlaşmaları havanın sıcaklık şartlarına göre ve kültivarlara göre 3 ay ile 5 ay süre ister. Meyvelerin olgunlaştığı koku yayması ve kabuğunun yumuşamasından belli olur. Henüz olgunlaşmak üzere iken toplarsanız sonra kendiliğinde olgunlaşmaya devam ederler. Zaten uzak yerlere göndermek için bu şekilde erken toplarlar. Zira guava meyvelerinin raf ömrü çok uzun değildir. Tam olgun meyveler soğuk depolarda veya buzdolabında en fazla 4 hafta dayanırlar.

Fidanların verimlilik başlangıç yaşı

Tohumdan yetişen Psidium guajava fidanları ilk yıl gayet yavaş, fakat ikinci yıl çok hızlı gelişim gösterirler. İlk iki yılda gelişim eğer yeterince gür olmuşsa 3. yılda yani iki yaşına geldiklerinden itibaren meyve vermeye başlarlar. Fakat aslında tohumdan yetişen guavaların meyve vermeye başlamaları genelde 4 yıl ile 8 yıl arasında gerçekleşir. Aşı ile türetilmiş guava fidanlarının meyve vermeye başlamaları ise 2 yıl ile 4 yıl arasında değişir.

İklimsel uyum

Psidium guajava kış soğuklarına en fazla -7C dereceye kadar (soğuğun birkaç saatten daha uzun sürmemesi şartıyla) dayanır. Ama bu takdirde dallarının çoğu büyük zarar görür ve o yılı çiçeksiz, meyvesiz geçirir. Ya da eğer -6C derece ve daha fazla soğuk kesintisiz çok uzun sürerse toprak dışı tüm dalları ve gövdesi soğuktan ölür. Yani amaç meyveleri ise kışın -3C dereceden daha fazla soğuğa maruz kalmamalıdır.

Bu ölçüler meyvesinin içi pembe ve kırmızı olanlar içindir. Meyvesinin içi beyaz olan guava ağaçları ise -1C dereceden daha fazla soğuğa maruz kalmamalıdır.

Guavalar yazın şiddetli sıcaklara uyumludur. Psidium guajava yetiştiriciliği tropikal ve subtropikal memleketlerde yapılır. Hafif kış soğukları olan (subtropikal) yerlerde daha verimli olurlar. Fakat bununla beraber kış soğuklama gereksinimi yoktur. Türkiye’de ticari anlamda guava yetiştiriciliği Akdeniz bölgesi kıyı kesimlerinde yapılıyor.

Tüm kıyı Ege alçak kesimleri, Doğu Karadeniz bölgesinin kıyı kesimleri ve İstanbul’un merkez ve Adalar civarlarında ancak kuzeyli rüzgarları almayan cephelerde yetiştirirseniz meyve alırsınız ama buralarda ticari guava yetiştiriciliği söz konusu olamaz.

Küçük Psidium guajava fidanları sıfır derece soğuğa bile dayanamaz. İlk iki yıl soğuktan korumak için gereken önlemler gereklidir.

Kullanım

Guava meyveleri çiğ yenir. C vitaminince Narenciye meyvelerinden daha zengindir. Reçeli, dondurması ve çeşitli baharatlarla salatası yapılır. İçerdiği zengin petkinden dolayı meyve sularında ve reçellerde kıvam sağlayıcı olarak, hoş aromasından dolayı da şampuanlarda kullanılır.

Guava ağacı iklimi uygun yerlerde iyi bir gölgecidir. Yaprakları hayvanlara yedirilebilir. Bonsai sanatında guava ağaçlarının önemli yeri var. Cüce kültivarı ise saksıda meyve ağacı yetiştirme meraklıları için tam uygun birkaç türden biridir.

Psidium guajava ‘Nana’ (Cüce guava)

Saksılarda kolaylıkla yetişir ve meyve verimi çok iyidir. Boyu ortalama 1,5 metredir. Yaprakları dar yapıda, 5cm uzunluktadır. Meyveleri 5cm çapta ve yuvarlaktır. Aslında cüce olmayan guavalar da saksıda yetişmeye uygundur (gerçi meyve verimi iyi olmaz).

Cüce Psidium guajava yetiştirmede dikkat etmeniz gereken şey çiçek açtığı zaman tam açık havada olması gerekliliğidir. Çünkü polenleşme, dolayısıyla meyve oluşumu arı vb böceklere bağlıdır. Kışın çiçek açarsa polenleşmeyi el ile yapmak gerekir. Cüce guavanın üzerinden tüm yıl boyunca meyveler eksik olmaz. Çiçek açması en çok sonbahar – ilkbahar arasındadır.

Guava (Psidium guajava) yetiştiriciliği

Fidanları en az 6m mesafe ile dikmelisiniz. Çünkü dallarını çevreye yayarlar. Hatta bir ağacın kapladığı genişlik çap olarak 6 metreyi geçer. Bu ise fidanlar arası en az 12m mesafe gerekir demektir.

Türkiye’de guava yetiştiriciliğine uygun yerlerde yıllık yağış miktarı fazlasıyla yeterlidir. Kuraklığa dayanıklıdır. Fakat ticari yetiştiricilikte düzenli sulama şarttır.

Psidium guajava ağaçları yaz mevsiminde sıcaklık genelde 40C dereceyi aşmıyorsa tam gün güneş isterler.

Toprak isteği

Toprak seçmeyen guava ağaçlarının toprağı yeterince gübre ister. Çünkü bolca meyve verimi ve meyve kalitesi doğru gübrelemeye bağlıdır. Köklerinden topraktan element alıcı kökleri en fazla toprağın 25cm derinine kadarki kısmındadır. Dolayısıyla toprağı çapalarken dikkatli olun. Gübrelemeyi bu derinliği esas alınarak, sadece üst yüzey besleyici takviyesi olarak yapın. Bununla beraber sulamaları suyun daha derinlere gideceği miktarda su ile yapmalısınız.

Tuzlu topraklara uyumluluğu ortadır (EC 6’yı pek geçmedikçe hiç bir sorun yok). Ağır killi topraklardan kumlu topraklara kadar toprak yapısı fark etmiyor. Toprağın pH derecesi aralıkları 5 ila 8. En iyi  nehir havzalarında yetişir.

İyi verim almak için toprağının organik maddelerce zenginliğini sağlamak gerekir. Eğer toprak uygun özellikte değilse guava fidanları dikmeden önce leonardit ve kompost çürüntüler ile toprağı terbiye etmelisiniz.

Sulama

Şiddetli sıcak yaz günlerinde iki günde bir, diğer zamanlarda duruma göre daha az sıklıkta sulayın.

Gübreleme

Ağaçların dibinden ortalama 50cm uzağından çepeçevre kompost çürüntü yenilemesi ve onun üzerine bir yemek kaşığı gibi çok az miktar koyun veya solucan gübresi çepeçevre serpme şeklinde yılda üç defa: Mart sonunda, mayıs sonunda ve ağustos ortasında yapmanız çok iyi olur. Gübrelemenin hemen sonrasında ağaçları sulayın. Ayrıca yılda bir defa kış sonuna doğru Narenciyelere özel mikrobesin solüsyonu verin. Bunun içeriğinde özellikle çinko elementi meyve verimini arttırır.

Malçlama

Toprağın su kaybını geciktirmek içindir ve iyi olur. Hele toprak kumlu ise mutlaka yapmalısınız. Kompost çürüntüler veya uygun maddeler kullanmanız uygundur.

Ot mücadelesi guavalarda çok önemlidir. İhmal etmeyin. Malçlamanın da bu konuda iyi bir etkisi olur.

Budama

Psidium guajava ağaçlarını kış aylarında budayın. Ölü ve hasarlı dalları kesin. Birbirinin üzerine uzamış, birbirine sürtünen dallarda azaltmalar yapın.

Psidium guajava fidan üretimi

Tohumla üretime gayet uygun olduğu halde yeni nesillerin meyve kaliteleri tohum alınan ana ağaçtakinden biraz farklı olma riski var. Daha kötüsü, ticari yetiştiriciliğe hiç uygun değillerdir. Zira bunlarda meyve verimi düşük olur. Onun için çelikle, havai daldırma ile ve aşı ile yani eşeysiz üreme teknikleri ile üretmeyi tercih etmelisiniz. Tohum ile üretim genelde üzerlerine aşı yapılacak anaç kök fidanları elde etme amaçlıdır. Fidanlar uygun erginliğe geldiğinde aşılanır.

Guava tohumlarını olgun meyveden alır almaz 12 saat suda bekletin. Sonra hemen ekin. Meyveden tohumları alıp bir iki gün bekletmek dahi tohumların yaşamsal özelliğinin yok olmasına neden olur.

Problemleri

Yaz yağmurlarının sıkça olduğu memleketlerde birtakım mantar vb hastalıklar guava meyvelerinde ve yapraklarında görülebiliyor ama Türkiye’de Akdeniz bölgemizde korkulacak bir şey yok. Köklerinin mantarlardan korunması için ot mücadelesine önem vermeli, gereksiz sulamalardan ve uygunsuz maddelerle malçlamadan kaçınmalısınız. Malçlamayı ağacın hemen dibinden değil, 30-40cm uzağından başlayarak yapın.

Şiddetli sıcak yaz günlerinde yapraklarda sarımsılaşma görülebilir. Bu bir hastalık değil, guava ağacının doğal bir tepkisidir. Bunun gibi kışın soğuktan dolayı yapraklarda yer yer kızarıklık veya morluk gibi izler olabiliyor. Bu da bir problem sayılmaz.

Guava ağaçlarında problemler ülkeden ülkeye değişiyor. Yurdumuzda sorun olmayacaktır diye düşünüyorum. Sizin ağaçlarınızda problem olursa bölgenizin ziraat ofisine danışıp konu ile ilgili gerekli önlem çalışmalarını öğrenmelisiniz. Meyve sineği zararlısı olma ihtimali var. Her ihtimale karşı ağaçlarınızı her şeyiyle iyi gözlemlemelisiniz.

Kaynaklar

Dave’s Garden — Psidium Species, Lemon Guava, Tropical Guava, Yellow Guava, Psidium guajava
Top Tropicals — Psidium guajava Nana, Dwarf Guava
GardenOracle — Growing Guava: Psidium guajava
Wikipedia — Psidium guajava
Ogidiolu Farms — Guava (Psidium guajava) cultivation