Adoxaceae familyasından Viburnum cinsinin birçok türü kartopu diye isim taşır (İngilizcede de öyle: snowball). Bizde eskiden beri yaygın olan doğal kartopu türüne gilaburu denir. Fakat bu isim daha çok meyvelerine verilir.
Tüm Viburnum karpopu türleri hakkında genel bilgi
Viburnum türünden bitkiler güneşi severler. Tam gölgeli yerler uygun değildir. Kartopu türlerinin kış soğuklarına dayanıklılıkları tüm türlerde genel olarak -35C dereceye kadardır. Doğal türleri bozkır iklimine uyum sağlamıştır. Susuzluğa müthiş dayanıklı olurlar. Pek bakım istemezler. Ama meyve elde etmek istiyorsanız verimi attırmak için gereken budamaları ve gübrelemeleri yapmak gerekir.
Çiçek açma zamanları ilkbahar başından yaz ortasına kadar, tür özelliğine göre veya coğrafya ve mevsim şartlarına göre değişir. Meyveler ise sonbaharda olgunlaşır.
Kartopu budamalarını çok ciddi budamalar gerekiyorsa sonbahar sonunda yapmalısınız. Ama ufak tefek budamalar için her gereken durumda zaman önemli değil. Sadece çiçek amaçlı yetiştirilen Viburnumları ise çiçekleri geçtikten sonra budamakta yarar var. Böylece gelecek ilkbaharda daha iyi çiçek açmasını sağlarsınız.
Gilaburu (Viburnum opulus)
Çoğaltılmaları yani Viburnum veya kartopu fidan üretimleri her tip çelikleme yöntemleri, basit daldırma yöntemi, aşı ve tohum ile her türlü yapılır.
Viburnum opulus ‘Roseum’
Kış soğuklarına gilaburudan biraz daha dayanıklıdır (-40C derece). İlkbaharda çiçek açarlar. Çiçekler ilkin elma yeşili olup zamanla bembeyaz olur. Kesme çiçekçilikte kullanmak için çiçekler henüz tam olarak beyazlaşmadan önce toplanmalıdır. Vazoda iki hafta kadar solmadan dayanırlar.
Kartopu – Viburnum opulus ‘Roseum’
Toprak olarak iyi bir bahçe toprağı yeterli. Fazla kireçli olmasın yeter. Sonbahar ortasında dibini iyice çapalayıp toprağa bitkisel çürüntüler karıştırın. Her üç yılda bir bitkisel çürüntülerin yanısıra koyun gübresi de karıştırın.
Yaz boyunca toprak biraz kurudukça sulamak gerekir. Susuz bırakmayın.
Bu kartopu kültivarı aslında tohum vermeyen kısır bir hibrittir. Eğer tohum verse bile tohumdan yetişenler aynı kalitede olmaz. Viburnum opulus ‘Roseum’ kültivarını özelliğini bozmadan çoğaltmak olgun dal çeliği ile veya tam olgunlaşmış genç dallardan tepe çeliği ile mümkündür. Başka tür kartopuna aşılamayı da deneyebilirsiniz.
Merhaba. Bahçede kartopu var. 1m boyunda. Çok sağlıklı gelişiyor ve her sene bolca çiçek açıyor. Fakat hiç meyve vermedi. Küçük meyveleri de olması gerekmiyor mu?
***
Doğal türü meyve verir. Çiçekleri gösterişli olan hibrit ve kültivarlar genellikle kısırdır.
Evimin bahçesinde 1m boyunda yaklaşık 3cm çapında gövdesi olan defne yapraklı viburnum var. Şu an üzeri ilk kez tomurcukla doldu. Ancak bahçeyi düzenleyeceğim için yerini değiştirmek zorundayım. Acaba gelişimi büyükçe bir saksıda sorunsuz devam eder mi?
***
Yeşermiş, tomurcuklar çıkarmış. Bu halde sökerseniz büyük bir ihtimalle tüm tomurcuklar ve yapraklar kuruyacaktır ama zamanla yeniden yeşerir. Çiçek açması gelecek yıla kalır. Büyük saksıda olabilir elbette ama normal bahçe zeminindeki kadar gür gelişim beklemeyin.
Çit görünümü için geçen kış dikmiştim. Dalları hala çok seyrek ve birbirinden uzak. Budasam yan dallar verir mi? Yaprakları mor kırmızı lekeler yapıp döküyor. Bu hastalık nasıl geçer?
***
Yeni dikmişsiniz. İlk iki yıl köklerini güçlendirmesi lazım. Yani şimdi budama zarar verir. Gelecek yıl sonbaharda budayabilirsiniz. Sıcak, uzun süre güneş ve sulama yetersizliği üçü bir araya gelince yaz ortasından sonra yapraklarda bozulmalar ve dökülmeler başlayabilir. Zaten henüz ilk yılı. Sulamayı arttırın. Gelecek yıl daha iyi gelişim gösterecek ve daha sağlıklı olacaktır.
Bahçemizin önüne çit bitkisi dikmek istiyoruz. Geçtiğimiz yıl lukstrum dikmiştik. Yaz ortası hepsi kurudu ve söktük. Yerli kartopu önerdiler. Bu sene Mart ayı gibi yerli kartopu diktik. Güzel büyüyorlardı. Ağustos ortasında yaprakları kızarık çıtır çıtır kurumaya başladı. Kuruduğu için iki günde bir bol suladık ama daha kötü oldu. Sağlıklı olanlar da kurumaya başladı. Yapraklarda böcek belirtisi yok. Çok sulamaktan çürümüş dediler. Bahçe yaz boyu sabahtan akşama güneş görüyor. Bitkinin arkası çim. Yine kartopu alıp diksek tutar mı? Hangi dönemde dikmeliyiz? Nasıl sulamalıyız? Bir öneriniz olur mu?
***
Yerli kartopu Bodrum iklimine hiç uygun değil. Muğla’da olabilir çünkü geceleri sürekli fazla sıcak olmuyor ama Bodrum’da yaz boyu gece ısısı 27C derece altına neredeyse hiç düşmez. Kartopu ise karasal iklim bitkisidir. Gece boyunca yeterince serinlik olmazsa bitkinin fotosentez yapması sekteye uğrar. Yeterince şeker üretemez ve kendisini besleyemez. Ligustrum en uygun türlerdendir. Öncekiler kurumuşsa muhtemelen toprağı gübrelediğiniz içindir. Şimdi sonbahardan kış sonuna kadarki dönemde dikebilirsiniz. Bu sefer hiç gübre kullanmayın.
Balkonumda saksıda kartopu fidanı aldım ama balkon biraz rüzgarlı ve güneşli. Ne sıklıkla sulamalıyım? Saksısı büyük. Ne zaman sulasam birkaç saatte üst yüzey kuruyor. Anlayamıyorum. Fazla sulayıp çürütmek de istemiyorum. Geldiğinde çiçekliydi. Çiçekleri kurumaya başladı. Normal mi?
***
Saksıda olunca güneşli yerlere ve güneşli balkonlara uygun değildir. Az güneşli yerde olsa daha iyi olur. Çiçeklerinin solması, kuruması normal. Bundan sonra çiçek açmaz çünkü zamanı bu kadar. İlkbahardan ilkbahara. Sık sık sulamak ise ancak az miktar su ile sularsanız çürümeye yol açar. Saksı alt deliklerden su çıkacak miktarda su kullanırsanız zararı yok. Ayrıntılı bilgi: Yaygın ve öldürücü sulama hatası
40-60cm civarı yeşil yapraklı kartopu bitkisi aldık. Ne kadar surede 1,5-2 metre uzunluğa gelir? Toprağımız killi. O nedenle bahçe marketten toprak aldık. Gübre ile karıştırmak gerekir mi? Leylandi daha makul bir seçenek olabilir miydi?
***
Çabuk gelişir. Bu yıl ortalama yarım metre uzar. Gelecek yıl biraz daha güçlü gelişecektir. 2 yıl sonra (2023) istediğiniz boyda veya daha büyük olacaktır. Ne yazık ki yaprak bitleri kartopunu çok sever. Eğer icabına bakmazsanız gelişimi fena halde aksatırlar. Gübre istemez. Leylandi ile kıyaslamak yanlış. Ayrı kulvarlarda değerlendirilmesi gereken bitkiler bunlar. Kartopu büyük çalı şeklinde gelişir. 4 metreyi pek bulmaz. Budamalarla şekillendirip kısa boylu, çok dallı halde 1,5 metre – 2 metre gibi tutabilirsiniz. Leylandi koskoca ağaç oluyor.
Viburnum kartopu çiçeği aralık ayı sonunda yerlerini taşıdık. Bir budama işlemi yapmadım. Mart sonlarına doğru canlılıklarını bazı yitirdi, kurumaya başladı. Çözümü var mıdır?
***
Bilmiyorum. Bekleyip göreceksiniz. Kuruyan dallarını kesin. Hatta fazla dallarını azaltın. Çünkü anlaşılan köklerin çoğu yanmış, çürümüş. O kadar fazla dala su taşıyacak pek kök kalmamış. Daları azaltmak iyi olur.
Çiçekçiden tüylü kartopu aldım. Top top mor tomurcuklu ve beyaz çiçek açıyor. Birçok dalı tomurcuklu, Üstleri taze filizli. Eski kalın dallar budanmış, yeni filizler çıkmış. 1m boyunda. Bahçeye güneş gören yere diktim. Bakımı hakkında bilgi verir misiniz? Çiçekçi bordo bulamacı uyguluyoruz dedi. Yeri doğru mu? Direkt güneş görüyor. Rüzgar da alıyor tabi.
***
Eğer isim benzerliği yoksa, yani bu sayfada bahsettiğim türden veya onun çeşitlerinden, kültüvarlarından ise, sizin ikliminizde yazın çok az direkt güneş alacağı bir yere dikmeniz gerekirdi. Bakımında başka zorluğu yok (yukarıda yazı içinde yazdığım kadar). Bordo bulamacına gelince, yılda bir defa bahçenizdeki tüm ağaçların ve çalı tipi bitkilerin ana gövdelerini ve ayrıca kalın ana dallarını bordo bulamacı ile badana yapmanızı tavsiye ederim. Birçok zararlılardan korumada çok iyidir.