Burada konu Cactaceae (Kaktüsgiller) familyasından Rhipsalis baccifera türü ile ilgili olsa da yetiştirme ve bakım bilgileri Rhipsalis cinsinin tüm türleri için ortaktır.
Spagetti kaktüs (Rhipsalis baccifera)
Spagetti kaktüslerden en yaygın yetiştirileni Rhipsalis baccifera’dır. Bu tür daha çok mistletoe cactus adıyla bilinir. Mistletoe aslında kaktüs değil ökse otu benzeri asalak bir bitki türüdür. Ağaçlar üzerinde yaşar. Rhipsalis baccifera kaktüs türü de ağaçlar üzerinde yaşar ama asalak olmayan bir epifittir. İplik gibi ince dallarının dallanıp budaklanmasıyla görünüm açısından o asalak türe benzetmiş ve mistletoe kaktüsü demişler.
Özellikleri
Doğal yaşam alanlarında ağaç dallarından sarkarak gelişir. Üst üste yığın gibi birçok iplik benzeri gövdeler ve dallar budaklar sistemi ile 4 metreye kadar aşağı sarkarlar. Rhipsalis baccifera yılın her zamanında beyaz veya beyaza yakın krem renginde çiçekler açar. Rhipsalis teres f. capilliformis ise yaz sonunda aynı şekilde çiçek açar. Çiçekleri bazen yeşilimsi olup göze çarpmaz.
Kuzey ve güney Amerika kıtalarının ve Afrika kıtasının tropikal ve subtropikal iklim kuşağı bölgelerinde her yerde bulunurlar. Hatta Madagaskar’a ve Sri Lanka’ya kadar yayılmış. Ağaçlar üzerinde ve kayalar üzerindeki humuslu çürüntülerde yaşarlar. Rakım sorunu pek yok. Deniz seviyesinden 1700m yüksek yerlere kadar ormanlık bölgeler yaşam alanlarıdır.
-4C derece gibi sıfırın altında birkaç dereceye (çok hafif don olaylarına) kuzeyli rüzgarları direkt almamak şartıyla birkaç saatliğine dayanır.
Yetiştirme, bakım
Sıcak yaz aylarda direkt güneşten koruyun. Diğer zamanlarda korumak gerekmez ama ihtiyacı da yok.
Toprak olarak 2 ölçü torf toprak + 1 ölçü 3mm temiz dere kumu + 1 ölçü ponza taşı karışımı yapın.
Sulamayı ara sıra yapın. Yazın 35-40C derece şiddetli sıcak olan bölgelerde, eğer gecenin en düşük ısısı da 24C dereceden aşağı düşmüyorsa bu dönemde sulamak öldürüyor. Sulamak yerine gece saatlerinde üzerine soğuk su fısfıslayın. Bu şekilde su ihtiyacını tamamıyla karşılar. Haftada iki defa bile yeterli. Yalnız, su fısfıslamayı 15-20 dakika ara ile 2 veya 3 defa yapın.
Suya karıştırılan çeşitten, kaktüslere özel bitki besininin dozajını 4 misli azaltarak ortalama 20 günde bir defa, gece saatlerinde, dallarına fısfıslama şeklinde verin. İsterseniz toprağını da bununla sulayın ama gerek yok. Zaten sıcak aylarda kök ve dip kısımları çürütücü etki yapar. En iyisi üstüne besinli su fısıslama şeklinde yapın.
Rhipsalis türlerinin üretimi
Herhangi dal parçalarını alarak üretebilirsiniz. Önce saksıda toprak yüzeyine parmağınızla çizgi çiziyor gibi 1cm derinliğinde, farklı yönlere uzunca hendekçikler yapın. Dalları saksı içinde alt yarısı bu hendekçikler içinde kalacak şekilde yatırarak yerleştirin. Sonra dalların tümünü değil bir iki noktasını yarım santim gibi toprakla örtün. Ya da çukur kısımda sabit dursun diye üzerlerine bir iki çakıl taşı koyun. Böylece toprağa kök salar ve gelişmeye devam ederler. Özel bir şeyler gerekmez. Daha ilk günden itibaren anası gibi aynı bakımı yapmaya devam edin.
Spagetti kaktüsüm kurudu. Dallarını köke yakın kalacak şekilde budadım. Ne yapmam gerek?
***
Bunlarda kuruma genelde toprak altı kısmının çürümesi yüzünden olur. Yani sağlıklı kalabilmiş ince uzantılarını temiz uygun bir toprakta köklendirmeniz lazımdı. Dibe kadar budamışsanız dediğim gibi zaten dip kısmı tamamıyla ölmüştür. Kurtarmak için esas gereken kısımlar çürümenin, ölmenin ulaşmadığı kısımları idi.
Eğer fazla susuzluktan dolayı en uçlardan başlayan kuruma söz konusu ise ve dip kısmı sağlıklı ise budamanızdan sonra şimdi yakında hızlı ve gür bir gelişme başlayabilir.
Bitkim genel olarak sağlıklı ama köke yakın yerleri ve budaklandığı yerleri (farklı farklı parçaların birleşim yerleri) kuru kuru olmuş. Neden öyle acaba? Ne yapmam lazım?
***
Problem ⇒ toprağından kaynaklanıyor. Yanlış toprakta olan böylesi bitkileri o toprakta kaldıkları sürece hiç sulamamak, ara sıra üstlerine su fısfıslamak gerekiyor. Su ise mümkün mertebe arı su olmalıdır. Hatta akü suyu veya ütü suyu alıp kullanmak iyi olur. Kuru yerlerinden aldığınız parçaları toprak yüzeyine koyun. Zamanla toprağa kök salarlar. Toprağı sulamayın. Birkaç günde bir üzerine (toprak yüzeyine) hafifçe su fısfıslamanız yeter. Bu şekilde çoğaltmış da olursunuz.
Peki toprağını hangi toprak ile nasıl değistirmeliyim?
***
Akvaryumculardan temiz dere kumu alın. Torf toprak ile kumu birebir ölçülerde harmanlayın. Rhipsalis kaktüslerine en iyisi böyle yapmaktır. Derin saksı hiç istemez ama güzel görünüm için derin saksı lazım. Saksı içine yarıdan fazla taş veya strafor parçaları veya iri taneli kum doldurum. Karışımı üst kısma yerleştirin. Rhipsalis parçalarını pek gömmeden, toprak üzerine bırakırcasına dip yarı kısımlarını belli belirsiz hafifçe gömün. Sulamayın. Sadece ara sıra su fısfıslayın.
Bitkim üzerine kristal yapılı yuvarlak şeffaf renkli topçuklar var. Bitki yeni yavrular verip büyümeye devam ediyor ama yapışkan toplar etrafını sarmış durumda. Hastalık olduğundan şüpheleniyorum. Bilginiz var mıdır?
***
Yaprak bitlerinin tahribatları sonucu şekerli öz su sızıntısı olur. Kuruyarak o şekli alırlar. Eğer ortam havası fazla nemli olursa onlar yüzünden ciddi mantar hastalıkları oluşabilir.
Bitkim şu sıralar çok dökülmeye başladı. Dökülen parçaları yeni bir saksıya koyup çoğaltmaya çalışıyorum ama çoğu kuruyor. Semra hanıma direkt toprağa koyun çoğalmış olursunuz demişsiniz. Sağlıklı bir köklendirme için ne yapmalıyım?
***
Besleyici topraklar bir de havasız ev ortamlarında olunca bu tür kaktüsleri çürütüyor. Yapılacak en iyi şey bu bitkiyi sadece köklendirme toprağında yetiştirmektir. Sayfası: Köklendirme ve tohum çimlendirme toprağı hazırlama
Güçlü yeşil bir kaktüs geldi. Ama dökülmeler çok ve unlu bit var. Toprağı kuru. Ne yapmamı nasiıl bir yere yerleştirmemi önerirsiniz?
***
Fazla direkt güneş almayacağı ve fazla havadar bir yerde olması lazım. Dökülmeler toprağın tuzluluğundan olabileceği gibi bitlerin zararından da olabilir. Bitleri elinizle tek tek temizleyemezseniz şu yolu deneyin: https://azbitki.com/bitler#etkili
Benim bitkim çok uzun bir uzantı çıkardı ucu 3 çatallandı. Uzantının ortasından kök benzeri beyaz çıkıntılar var. Ne yapmam gerekir?
***
O kısım toprağa değecek olsa toprağa kök salacak ve hızlıca yeni dallar uzatacak. Eğer öyle kalırsa yine bol bol ince ince dallanıp budaklanır. Bence dokunmayın.
Rhipsalisim adeta saç dökülmesi gibi kökten kuruyup dolu dolu dökülüyor. Daha önce dalları cansızlaşmış ve incelmişti. Yaklaşık 20 gün önce toprak değişimi yaptım. Hazır torflu toprak kullandım. Ancak daha kotu oldu. Ne yapmalıyım?
***
Toprak altı kısmı tamamıyla çürümüş gitmiş. Sağlıklı kalabilmiş dallarını keserek alın. Yukarıda verdiğim bilgilerde bu türlere en güvenli olan toprak karışımı tarifi var. Aynı şekilde hazırlayın. Saksıya doldurup sulayın. Sonra dalları toprak üserine yatırın. Hiçbir kısmını gömmeyin. Toprak kupkuru oldukça sulayın. Zamanla toprağa değen yerlerden toprağa köklerini uzatır ve aynı zamanda yeni dalar uzatır.
Ne yaparsam yapayım yaşayamıyorlar. Yazın hiç sulamadığım zaman az bir su verdiğimde bile eriyor. Evin içinde yetiştirsem daha mı iyi olur?
***
Evde dışarıda fark etmez. Yanlış toprakta yaşamaları mümkün değil. Toprak doğru olsa bile yazın sıcak zamanlarda sulamak yerine gece saatlerinde (sadece gece saatlerinde) üzerine soğuk su fısfıslayın. Gerçi yaz geçti. Bu tür hassaslıkları olan bitkiler özellikle yazın gece ısısı 24C derece ve üzerinde sıcak olan yerlerde sulama yüzünden ölüyor. İlgili sayfayı da okuyun: Yazın sıcakta sulama peşinden ölen bitkiler
Bu türlere sulama suyu yerine demlikte kalan çayı versem sorun olur mu?
***
Hayır. Sadece iki ayda bir gibi verin.
Bol havadar ve yazın geceleri soğuk derecelerde klima calışan odama koymayı düsünüyorum. Fakat odamda camın bayağı gerisinde normal aydınlık fakat kuvvetli ışık olmayan yerde baksam sorun olur mu?
***
Kuvvetli ışık demekle direkt güneş ışınlarını kastediyorsanız zaten ihtiyacı yok. Ama normal gündüz ışığını kastediyorsanız gerekli. Işığı zayıf, loş köşeler uygun değil.
Bir arkadaşım bana hediye rhipsalis verdi. Plastik saksıda, orman altı toprağı, hazır toprak ve bahcçe topraği karışımı gibi görünüyor. Toprağını değiştirmem gerekir mi?
***
Hayır bunu yaparsanız hemen çürür. Anlattığınıza göre toprak yanlış. Zaten bu bitki toprak bitkisi bile değil. En iyisi hiç sulamayın. İlkbaharda tavsiye ettiğim karışımı yapıp ona geçirin.
Dışarıda olan rhipsalim mecburen diğer çiçekler sulanırken sulanıyor. Bu sebepten eve alsam sorun olur mu daha kontrollü sulanması için? Evde az ışıklı yerde olur mu? Gece klimayı soğuğa ayarlayıp yakıyoruz. İçerisi soğuk oluyor.
***
Neredeyse yaz sonuna geldik. Şimdiye kadar yaz boyunca zarar görmediyse bundan sonra da bir şey olmaz demektir. Zaten yazın sıcakta çürümelerinde esas etken toprağın özelliğidir. İçerisi klimalı ise gece serininde olması daha iyi. Güneşe ihtiyacı yok. Sadece kuvvetli gün ışığına ihtiyacı var.