Sebzecilik ve süs bitkisi üretimi alanlarında topraksız tarım her halükarda avantajlı değildir. Her yerde gerekli değildir. her her bitki türüne uymaz. İhtiyaçlar ya da mecburiyetler doğrultusunda topraksız tarım yöntemlerine baş vurulur.
Topraksız tarım
Toprak yerine kullanılan maddeler çoğunlukla doğaldır. Genelde inorganiktirler. Organik olanlar da var. Bunlarda köklenen bitkilere ihtiyaçları olanı olan elementleri sulamalarla veya suya karıştırarak verirler. Ya da su tutuculuğu yüksek olan maddeler kullanmışlarsa yavaş çözünümlü yapay gübreleri kök ortamı maddelerine karıştırırlar.
Bitkilerin elementleri ne az ne çok, tam gerektiği gibi almalarını sağlamak zordur. Azında gelişim aksar. Verim kötü olur. Fazlasında ise zehirlenme/yanma bitkileri çürüterek öldürür. Ayrıca topraksız tarım için kullanılan maddenin özelliklerine uygun, yani o maddelerle tepkimeye girmeyecek, tuzlara veya bazlara dönüşmeyecek özellikte yapay gübrelerden kullanmak gerekir.
Sebzelerin doğal toprakta doğal gübrelerle yetişmesinde ürünlerin vitamin, besleyicilik, insan sağlığına yüksek faydalılık açısından özellikleri mükemmeldir. Lezzet ve aroma bakımından da daha üstün kalitededir. Fakat topraksız tarımda aynı güzellik aynı sağlığa fayda söz konusu olamaz.
Kendi ihtiyacı için sebze yetiştirmek isteyenlerin topraksız tarıma özenmelerini hiç tavsiye etmem. Nedense hobi amacıyla heveslenenler bir hayli çok. Ama mecburi durumlarda elbette tek çaredir. Çünkü başka yol yoktur.
Toprak düzenleyiciler
Topraksız tarımda ve ayrıca arazi topraklarını ıslah etmede kullanılan inorganik maddeler ponza taşı, perlit, vermikülit, zeolit, fırınlanmış kil, kaya yünü, dere kumu vesairedir. Organik maddeler ise (en yaygınları) saf torf, cocopeat, ağaç kabukları ve leonardit‘tir.
Volkanik kayaların toprakları iyileştirmesine gelince içlerinden sadece ponza taşının hiçbir yan etkisi, hiçbir zararlılığı olmaz. Ponza taşının yanısıra dere kumu da kullanılabilir. Diğerlerinin çeşitli amaçlarla toprak iyileştirmede kullanılmalarında pek hayır yok. Zira zamanla toprağın yapısını, kimyasal dengesini bozma riski taşırlar. Kendileri de bozulur. Bunlardan zeolit, perlit ve vermikülit en bilinenleri. Ponza taşı ise değişmeden kalıcı özelliğe sahiptir.
Toprak düzenlemede ponza taşından sonra en iyi madde leonardittir. Topraklara hem humusluluk özelliği hem süzeklik kazandırır. Bu bir volkanik kaya değildir. Organiktir ve linyit kömürü türevlerindendir.
Toprak düzenleyiciler toprağın yapısına göre değişir.
Bir toprak düzenleyicisi madde her toprağa aynı faydayı sağlamaz. Hatta bütün dengeleri bozarak toprağı daha kötü edebilir. Onun için toprak analizi sonuçlarına göre uygun maddeleri kullanmak gerekir. Toprağını analiz ettiremeyenlere ben burada çok kısa özetle şunları söyleyebilirim:
Killi ve kıraç topraklarda
1- Kırmızı, koyu sarı, kahverengi, yeşilimsi killi topraklara ponza taşı, dere kumu ve leonardit karıştırmak iyi olur. Koyu renkli killi topraklar orta ve doğu Karadeniz bölgemizde asitli olur. En altta yazdığım uygulamayı da yapmalısınız.
2- Kıraç topraklara ve beyaz killi topraklara bol bol bitkisel çürüntüler (kompost) en başta gereken madde. Sonra dere kumu ve leonardit katmak da çok iyi olur. Kum kıraç toprağın özelliğine göre gerekmez ama ağır killi topraklara gerekir.
Kumlu topraklarda
Fazlaca kumlu topraklara veya kum arazilere kırmızı killi toprak ile bitkisel çürüntüler katılmalı. Her ikisinden eşit oranlarda ve bolca. Ayrıca aşağıda asitli topraklara tavsiye ettiğimi de aynen yapmalısınız çünkü fazla kumlu topraklarda bitkilerin kalsiyumsuz kalma riski çok büyük.
Asitli topraklarda
Aşırı asitli topraklarda birçok türden bitkiler kalsiyum eksikliği problemine maruz kalır. En iyi toprak düzenleyicisi toz halinde olmayan, kırpıntılardan ibaret tarım kirecidir. Bu madde aslında kalker ve dolomit taşları kırpıntılarıdır. Metrekareye iki avuç yeter. Toz tarım kirecini yağmur kolayca toprağın derinliklerine sürükler ve toprak yine ağır asitli kalır. Kırpıntılar ise kolay kolay erimez. Yıllarca faydası devam eder. Eriyip erimediklerini arasıra kontrol etmelisiniz. Erimiş gitmişlerse yenilemelisiniz. Veya 4 yıl sonunda erimemişlerse artık etkisiz kalacaklardır. Takviye gerekir.
Eğer asitli toprak killi ise ve humuslu değilse tarım kirecinin yanısıra leonardit de katarsanız verimliliği güzelce artar.
Killi toprağın ıslahı için ponza taşı mı leonardit mi tavsiye edersiniz? Yazınızda ponzaya öncelik vermişsiniz. Her ikisi de kalıcı ıslah sağlar mı? Sürekli takip etmek mi gerekir? Yalnızca birini tercih etmek sorun olur mu?
***
Bahsettiğiniz sorunlu bitkiye çözüm için hem leonardit hem gübre lazım. Başka türlü çözüm olmaz. Kendi sayfasına bakın ve lütfen problem hangi bitki türü ile ilgili ise sorunuzu onun sayfasına yazın: Ortanca, Hydrangea macrophylla
Bel işlemeyen killi, verimsiz bahçemdeki toprağı yumuşatmak ve biraz daha verimli hale getirmek istiyorum. Sadece zeytin, iğde, çam gibi ağaçlar yaşayabiliyor. Piyasada birçok ürün reklamı var. Kafam karıştı. Nasıl bir düzenleyici kullanayım nelere dikkat etmeliyim?
***
Bu topraklar kupkuru olunca adeta betonlaşır. Önce iyice sulayın. Biraz kuruyunca rahatça belleyebilirsiniz. Derinden belledikten sonra dere kumu, leonardit, soba kurumu, saman.. bunlardan bol bol dökün ve çapalayarak toprağa iyice karıştırın. Pahalı şeylere hiç gerek yok. Hiç bir şey bulamazsanız dere kumu tek başına olur.