Boyu genelde 3 metreyi geçmez. Küçük beyaz çiçeklerini ilkbaharda top top açan ateş dikeni dallarında daha sonra salkımlara benzer halde küçük meyveler oluşur. Meyveler zamanla kırmızı renk alır. İlkbaharda güzel çiçekli haliyle, yaz sonundan itibaren güzel kırmızı meyveleriyle ve her mevsim yeşil yapraklarıyla en iyi çit ve duvar bitkilerindendir. Duvar bitkisi, yani bir binanın 3 metre yükseğe kadar duvarını tamamıyla örter.
Ateş dikeni
Tek başına küçük bir süs ağacı gibi yetişmeye de uygundur. Sık dallı hale geldiğinde istediğiniz şekli verebilirsiniz. Bonsai tasarımları için kullanılan bitkilerdendir. Ateş dikeninin olgunlaşmış meyveleri yenir. Reçeli, marmeladı yapılır.
Kış soğuklarına dayanıklılığı iyidir. -30C dereceye kadar kış soğuğu olan yerler için ideal bitkilerden biri de ateş dikenidir. Türkiye’nin hemen her ilinde yetişir.
Yetiştirme ve bakım ihtiyaçları
Ateş dikeni fidanları tüplü fidan ise yılın her zamanında toprağını hiç dağıtmadan istediğiniz yere dikersiniz. Ama kökleri açık halde olunca sadece sonbahar ve kış aylarında alıp dikmelisiniz.
Gölge yerleri sevmez. Yani aslında gölge yerlerde çiçek açması ve meyve vermesi çok az olur. Ne kadar güneş alırsa o kadar güçlü gelişir ve o kadar da bol çiçek açar, meyve verir. Çit amaçlı dikecekseniz fidanlar birbirlerine 50cm mesafeli olmalıdır. Duvar boyunca da yine aynı şekilde, ve ayrıca duvarın 50cm uzağına sıra ile dikmelisiniz.
Toprak seçmez. Gübre istemez. Yeni diktiğiniz ateş dikeni fidanlarını ilk yıl boyunca düzenli sulamalısınız. İkinci yıl sadece ilkbahar ve yaz aylarında susuz bırakmamak iyi olur. Daha sonraki yıllarda sulamak gerekmez.
Gübre gerekecek kadar verimsiz toprakta yetişen ateş dikeni çalılarının çevrelerine kış sonuna doğru yanmış çiftlik gübresi yayın. Her 3 yılda bir tekrarlayın.
Budama
Ateş dikeni bonsai
Budarken dikenlerine dikkatli olun. Sert ve sivri dikenleri zarar verir. Özellikle hastalıklı kısımları budamalısınız. Bazı yerlerde ateş dikenlerinde yapraklarda ve meyvelerde hastalıklar oluşabiliyor. Yayılmaması için budamalarda hastalıklı dalları kesmeniz iyi olur. Çok fazla dallı ateş dikeni çalılarını budarken istediğiniz gibi budamalar yapabilirsiniz. Az, seyrek dallı olanlara dikkatli davranın. Çünkü çiçek açması önceki yılın ince dallarında olur. Eğer bunların tümünü keserseniz çiçek açması da meyve vermesi de mümkün olmaz.
Çit şeklinde yetişenleri ilkbahar ile yaz sonu arasında ortalama 3 defa kırkma budamasına tabi tutmak gerekir. Bu durumda çiçekli dalları ve meyveli dalları azaltmamaya dikkat etmelisiniz.
Ateş dikeni fidanı üretimi
Tohumlarıyla yetiştirmeniz mümkündür. Özel farklılıklar taşıyan kültivarlarını ise sıradan ateş dikeni fidanlarının üzerine aşılayarak fidanlarını üretmek gerekiyor. Ateş dikeni tohumlarının çimlenmesi için uzun süre kış üşümesi geçirmeleri gerekiyor. Bu sebeple tohumlar sonbaharda, en geç kış ortasında ekilmelidir.
Tam olgun dal çeliği
Kasım sonu – ocak ayı başı arasında herhangi bir zamanda yapılır. En fazla iki yaşında, en az 5 aylık, olgunlaşması tamamıyla gerçekleşmiş, dış kabuğu fazlaca odunlaşmamış, sağlıklı ve dolgun ateş dikeni dallarından ortalama 25cm kadar çelikler hazırlayın. Çeliklerin en az yarısı toprak altında kalacak şekilde doğrudan toprağa dikin. İlkbaharda bunlar filizlenip büyür.
Yarı olgun dal çeliği
Bu usulü ateş dikenleri için biraz da tepe çeliği usulü gibi düşünün. Farkı, körpe uç dalları seçmeyeceksiniz. İlkbaharda sıfırdan gelişen ve en az 2 ay boyunca yeterince olgunlaşan yan dalları mayıs sonu ile temmuz başı arası döneminde ana dala bitişik yerden kesip alın. Dal 10-15 cm arası olması gerektiğinden, uzun bir dalın yeterli uzunluktaki uç kısmını da seçebilirsiniz. Dal eğer gelişimi durmuş ve tepesi de sağlamlaşmışsa iyi. Değilse gelişime devam eden tepe körpe kısmı kesip atın. Daldaki alt yaprakları giderin. Tepede üç-4 yaprak kalsın.
İri taneli dere kumu ile süzek ve humuslu bir toprağı yarı yarıya ölçülerde birbirleriyle iyice karıştırın. Ateş dikeni çeliklerini tek tek saksılara dikmeniz daha iyi olur. Çünkü ilkbahara kadar hiç sökmeyeceksiniz. Çeliklerin yarısı ya da üçte ikisi toprağa gömülü olmalı. Diktikten sonra iyice sulayın. Yarım gün veya bir gün suyun süzülmesini bekleyin. Sonra naylonla kapatın (mini sera gibi yapın). Direkt güneş almayacakları ama şiddetli aydınlık bir yerde tutmalısınız. İlk 6 hafta kapalı tutun. Sonra açık tutun ama açık tutarken toprağın fazla kurumasına izin vermeden sık sık sulamalısınız. Çelikleri diktikten 2,5 ay sonra kök vermeleri gerçekleşmiş olur. Artık ateş dikeni fidanlarınızı güneşli bir yere alsanız iyi olur.
Ateş dikenin tohumu çimlendirme yöntemi yapıyorum. ıslak peçete arasında pet şişe içinde çimlenme olur mu doğrusu nasıl olmalı?
***
Her bitkinin tohumu aynı şekilde çimlenmez. Benim bildiğim şey, ateş dikeni tohumlarının kış boyunca ıslak ve çok soğuk toprakta kaldıktan sonra ilkbahar gelince bu şartla çimlenebildikleridir (bu usule tohum katlama denir). Yani tohumları sonbaharda dışarıda açık havada toprağa ekmeniz lazım. Tohum katlama bazı bitkiler için gereklidir. Şu sayfayı isterseniz okuyun: https://azbitki.com/tohum-aktiflestirme/
Siirt fıstığı arazim olan bölgede domuz sorunumuz var. Ve çözüm olarak yaptığımız tel örgünün önüne ateş dikeni dikmek istiyoruz. Yani domuzlar dikenli yerlerden geçmeyi çok tercih etmediği için çözüm olarak bunu denemek istiyoruz. Tohum şeklinde bahar mevsiminde gerekli bir şekilde ekimini yaparsak ve filizlenir gelişirse bu bitki tüm yaz boyunca su ister mi bizden susuz bir bitki midir? Yani mantıklı bir fikir midir ateş dikeni?
***
Mantıklı bir çözüm bulmuşsunuz ama ateş dikeni pek uygun değil. Güvem çalıları ve ona yakın özellikli türler domuz vesaire hayvanlara geçit vermemesiyle çok uygundur. Tohumları sonbaharda ya da kış başında ekmeniz lazım. İlkbaharda çimlenirler ve çok hızlı büyürler. Sonra, ilk bir veya iki yıl biraz zahmet edip yaz boyunca ara sıra sulamanız gerekecek. Bakınız: https://azbitki.com/guvem
10 cm civarı en az iki yıllık dal diktim. Yaklaşık 8cm sini gömdüm suladım. Yaprağın 3/4 ünü kestim, naylonla sardım ve güneşe koydum (nisan ayı) yaprak diplerinden dal atmaya başladı.
***
Bu hale hiç güvenmeyin. Çünkü hiç köklenmeden filizlenir ve havalar ısınınca ölür giderler. Onun için gölge yerde tutun ve gelecek kışa kadar hiç dokunmayın. Kış sonuna doğru söküp esas yerine ekersiniz.