Kara yemiş, Prunus laurocerasus

İrice parlak yeşil yapraklarıyla şık görünümlü, büyük yapılı bir çalıdır. Ağaç olarak da kabul edebiliriz.

Kara yemiş Rosaceae (Gülgiller) familyasındandır. Büyük çalı ve küçük ağaç yapısında gelişir. Boyu yerine göre 3m ila 15m arasında değişir. Doğu Karadeniz bölgemizde ağaçların duramayacağı dimdik yamaçlarda karayemişler diğer çalı türleriyle maki örtüsü oluşturur ve öyle yerlerde boyları 2-3m civarlarında kalır.

Kışın yapraklarını dökmeme özelliğinden ve parlak ve sağlam yapraklarından ötürü peyzajcılıkta önemi vardır. Birçok kültivarları türetilmiştir. Doğal has türü Türkiye’de en çok Doğa Karadeniz bölgemizde bulunur. Zaten ana vatanı Karadeniz çevresi merkezli olarak Güney-doğu Avrupa, Türkiye ve Kuzey İran’dır.

Kara yemiş, Prunus laurocerasus özellikleri, yetiştirilmesi ve bakımı bilgileri

İklim uyumluluğu

Akdeniz ikliminin tam hüküm sürdüğü yerlere pek uyumlu değildir. İstanbul’da gayet güzel yetişir. Kış soğuklarına -23C dereceye kadar dayanıklıdır. Çiçeklenmesi ilkbahar ortalarından yaz başına kadarki dönemde olur. Meyveleri yaz ortasından itibaren olgunlaşır. Önce kırmızıyken olgunlaşınca renkleri kararır.

Çit bitkisi olmadaki kalitesi

Çit bitkisi kullanımlarında karayemiş küçük kısa boylu çitler için değil, en az 1.5 metre uzun boylu çitler için uygundur. Ve bu amaçla bile bodur kültivarlarını tercih etmenizi tavsiye ederim.

Bazı bodur kültivarlarının yeni filizleri kızıl renklidir. Budandıktan sonra çıkan yeni kızıl filizlerin yeşil yapraklar arasından renkli çiçekler açmış gibi güzel bir görüntüsü oluyor.

Karayemiş, Prunus laurocerasus (bodur kültivarları değil doğal saf türü) bir çit bitkisi olmaya ilk bakışta çok uygun gibi görünse de ligustrum kadar uyumlu değildir. Ne kadar budarsanız budayın hızlıca uzayan kalın dallar geliştirecektir. İstediğiniz ebatlarda tutmada baş edebilmeniz mümkün değil. Ancak yüksek boy çit bitkisi olur belki ama yine de zor. Büyük boy çit bitkisi kullanımı olsa olsa büyük bahçelerin en dış kenarlarına uygundur. Yoğun dallanma ve yoğun yapraklanmayla görüntüyü engeller. Ses izolasyonu da sağlar. Yani kısaca çit kullanımları için has türü değil uygun kültivarlarını tercih edin.

Prunus laurocerasus (saf tür) yaprak güzeli bir süs ağacı gibi kullanıma daha uygundur. Yaprakları iri, uzun-oval yapıda, yemyeşil ve pırıl pırıl parlak görünümlüdür. Yerini sevmiş, güçlü dalları üzerinde irice yapraklı gelişmiş bir karayemiş fidanını bir manolya fidanı sananlar olur. Çünkü bu haliyle yapraklar çok benzer. Fidan iyice geliştiğinde yapraklar o kadar büyük ve geniş olmaz. Ancak derin budamalardan sonra gür gelişen yeni dallarda yine büyük yapraklar olur.

Karayemiş meyveleri yenir mi?

Rize’ye gittiğim zaman orada bir köyde 3 metre boylarında büyük çalı gibi yetişmiş karayemiş ağaçları vardı. O günlerde meyveleri olgun durumdaydı. İnsanlar toplayıp yiyordu. Bana da ikram ettiler. Yanlış hatırlamıyorsam lezzeti kiraz gibiydi. Bu ağaç hakkında şimdi araştırmalarımda “meyveleri yenmez” diye uyarılar gördüm. Bir yerde “meyvelerinde acımsılık yoksa yenebilir, varsa sakın yemeyin” deniyor. Muhtemelen türün kültivarları ya da varyeteleri arasında farklar var. Dikkatli olmak lazım. Meyveleri çok lezzetli olsa bile fazla miktarda yememekte yarar var. Ve meyveler tam olgunlaşmış, tam kararmış olmalıdır.

Yetiştirme, bakım

Güneş ihtiyacı fazla değildir. Gölge yerlere uyum sağlar. Hiç direkt güneş almayan yerlere mesela büyük binaların kuzey cephelerine bile uygundur. Ama tam gün güneşli yerlere de uygundur.

Kara yemiş toprak konusunda pek seçici olmasa da fazla kireçli toprakları sevmez. Yapraklarda kloroz sorunu baş gösterir. Gelişimi de hiç iyi olmaz. En iyi gelişim göstereceği toprak derin, humuslu, asitli ve nötr topraklardır.

Yerine iyice alışan, orada en az üç yıl iyice yerleşmiş karayemişler artık susuz kalmaya çok iyi dayanırlar. Yaz boyunca hiç sulanmasalar bile farketmez. Ama toprağının derin olması şartıyla. Sığ topraklarda ya da fazlaca kumlu topraklarda yaz boyunca susuz bırakmamak gerekir.

Prunus laurocerasus -karayemiş her türlü ağır budamayı tolere eder. Şekilllendirmek gibi ya da küçük yapılı tutmak gibi bir amacınız varsa çekinmeden istediğiniz gibi budayın. Ciddi, ağır budamaları ilkbahar sonunda yapmak daha iyidir. Diğer ufak tefek budamaların zamanı önemli değildir. Ne zaman ihtiyaç varsa yapın. Kışın -8C derece ve daha fazla soğuk olan yerlerde sonbahar ve kış aylarında karayemişlere hiç bir budama yapmamalısınız.

Fidan üretimi

Kara yemiş, Prunus laurocerasus fidanları tohumla kolaylıkla üretilir. Fakat kültivarlarını ⇒ yarı olgun dal çeliği yöntemiyle üretmek gerekir. Zamanı ise (bu tür için) yaz sonu ile sonbahar ilk günleridir. Ortalama 25cm uzunlukta çelikler hazırlayın. Çabuk köklenirler. İlkin mutlaka ⇒ köklendirme toprağı kullanın. Yoksa dallar köklenmek yerine çürür. 6 hafta sonra yeterince köklenmiş olurlar. Bunları köklendirme toprağından arındırmadan esas yerlerine ya da geçici saksılarına dikin. Karayemiş fidan üretiminde ayrıca ⇒ olgun dal çeliği yöntemi de uygundur.

Yazar: Erdal Yüksel

Kategori: Bahçe / Balkon Süs Bitkileri

Etiketler: | | |


Sorunuzu / Yorumunuzu Aşağıya Yazabilirsiniz.

Lütfen sorunuzu konu ile ilgili sayfaya yazmaya gayret edin.

Sorunuzu/Yorumunuzu yazın:

Sorunuz cevabımla birlikte 1 saat veya en geç 24 saat içinde burada görünür olacaktır. Lütfen ara sıra kontrol edin. Hiç görünmüyorsa akıllı telefonunuzda önbellek temizliği yapmalısınız.