Bilimsel adı Piper nigrum olan karabiber bitkisi Piperaceae (Karabibergiller) familyasındandır. Ana vatanı Hindistan’ın güneyidir.
Piper nigrum
Ticari karabiber yetiştiriciliği ve tüketimi en çok ana vatanında yapılır. Tropikal iklimden sıcak memleketleri sever ve uygun iklime sahip diğer yerlerde de ticari yetiştiriciliği yapılır. Dünyaya en çok karabiber ihraç eden ülke Vietnam’dır.
Biber isminin kökeni eski dillerden olan Sanskritçe’deki pippali kelimesine dayanır ve esasen karabiber bitkisinin adıdır. Sonra Eski Yunanca dilinde peperi denmiş. Latince’de piper halini almış. Günümüze kadar çeşitli dillere az değişikliklerle geçmiş (İngilizce’de pepper). Biz biber diyoruz. Amerika kıtalarının keşfinden sonra oradan dünyaya yayılan Capsicum annuum (sivri biber, süs biberi vb) türü bitkilerine de karabiberle hiç alakaları olmadığı halde aynı ismi vermişler. Çünkü yemeklerde benzer amaçla kullanılırlar.
Baharat olarak karabiber tozunun faydası: Yemeklere lezzet vermesi için kullanırız. Ama kan, dolaşım sistemi ve bağışıklık için çok faydalı ve çok gerekli bir nimettir. Bir yemek kaşığı veya 6 gram miktarında karabiber %13 K vitamini, %10 demir, %18 magnezyum, geri kalanında yine faydalı elementler, mineraller, proteinler ve lifler içerir.
Karabiber bitkisinin gelişim tarzı
Odunsu dallar geliştiren ama ilkin ince dallı sarmaşık gibi gelişen, liana (asma) şeklindedir. Uzun ömürlüdür. Uzayan dalları toprağa değerse kolayca toprağa kök salar. Boyu 4 metreyi pek fazla geçmez. Ama bazen ağaçlara 10m kadar tırmandıkları görülür. Dallarındaki havai köklerle ağaçlara tutunarak yükselir.
Dallarda karşılıklı çiftler halde gelişen yaprakları etlice (kalın) ve parlak olur. Çiçekler incecik uzun salkımlar üzerinde açar. İklimi uygun olmayan yerlerde bahçelerde olmaz ama şık görünümlü, dekoratif bir salon bitkisi olarak yetiştirmek mümkündür.
Saksıda karabiber yetiştirme
Küçük bir karabiber fidesi çiçek açacak olgunluğa 3-4 yılda veya 5 yılda gelir. Olgunlukta esas şey köklerinin güç kazanmasıdır. Ve sonra her yıl yaz boyunca devamlı çiçek açar. Yaşadığı ortamın uygunluğuna göre kışın da çiçek açmaya meyve üretmeye devam eder. Mini meyve taneleri bir yılda olgunlaşır. Saksısına uzun değnekler yerleştirmeli ve uzayan dallarının dik durması için o değneklere dolamalısınız. Karabiber çok sıcak, nemli ve havadar yerleri sever.
Isı ve ışık ihtiyacı
Kara biber doğada orman altı bitkilerindendir. Öğle civarı tepe güneşinden korumalısınız. Bunun dışında sabah boyunca ya da ikindiden itibaren akşama kadar direkt güneş almasında sakınca yok. Sıcak sevdiğinden dolayı güneşte dallarının ve yapraklarının ısınması iyi olur. Işık yetersizliği ise iyi gelmez. Bulunduğu yer direkt güneşi az alabilir ama güneş almadığı vakitlerde güçlü gün ışığı olmalıdır. Gece en düşük sıcaklık 20C derece olursa hızlı gelişir. Gece serinliği 15C dereceden ne kadar aşağı olursa gelişimi o denli yavaşlar ve tamamen durur.
Saksıda yetiştirdiğiniz karabiberinizi yaz boyunca dışarıda tutabilirsiniz. Ancak bunun için gece en düşük ısının 15C derece altına düşmemesi gerekir. İlkbaharda dışarı çıkaracağınız zamana ve yaz sonunda içeri alacağınız zamana buna göre dikkat edin.
Kış soğuklarına dayanıklılığı
Belki çok hafif don olaylarına ciddi zararlarla dayansa bile ürün alma açısında iyi olmaz. Bundan dolayı karabiberinizi saksıda yetiştirmeli ve ancak yeterince sıcak aylarda dışarıda tutmalısınız.
Toprak ve bitki besini
Bolca lifli, çürüntülü ve organik besleyiciliği yerinde olan toprak kullanın. Gübrelerden rahatsız olur. Onun için bitki besinini tavsiye suya karıştırma dozajının yarısını uygulayarak kullanın. Gece ısısı (en düşük sıcaklık) 15C ile 20C derece arasında ise ayda bir defa salon bitkilerine özel genel amaçlı bitki besini verin (yarı dozaj). Karabiberinizi kışın tutuğunuz yer fazla serin oluyorsa kış boyunca hiç bitki besini vermeyin. Boşa gider.
Budama
Tümden değil, her zaman kısmi budamalar yapın. Bu şekilde, zaman zaman bazı dallarını keserek 25cm kalacak kadar kısaltın. Budama karabiberde çiçek açma-meyve verme potansiyelini düşürmez. Zira yeni uzayan dallardan çiçek açıyor.
Hasat
Bir salkımda birkaç meyvenin kızarmaya başlaması tüm meyvelerin hasat edileceği anlamına gelir. İsterseniz tümünün kızarmasını bekleyin. Fakat bu bekletmede meyveler teker teker düşüp ziyan olurlar. Onun için hepsinin kızarmasını beklememek daha iyi. Topladığınız meyveler önce 10 dakika kaynar suda bekletin. Sonra güneşli ve havadar bir yerde, güneş altında kurutun. İyice kuruduklarında karabiber tanelerini öğütüp kullanabilirsiniz.
Karabiber fide üretimi
Karabiberin en kolay ve en tercih edilen üretim yöntemi çelik ile çoğaltmadır. İlkbahar sonu ya da gece ısının 18C derece altına düşmediği zaman en iyi zamandır. Çelikler en kısa 25cm, en uzun 45cm ama önceden çiçek açmış olan dallardan hazırlanır. Bunlar kolayca köklenirler.
Diğer bir üretim yolu basit daldırma: Bir dalını anadan kesmeyip toprağa eğin. Bir kısmı toprak altında kalsın. Oradan kök salar. 6 hafta sonra köklü kısmı keserek alın.
Tohumdan karabiber yetiştirmede sıcak toprak gerekiyor. Toprak ısısı 23C dereceden aşağı düşmemelidir. Tohumları önce bir gün suda bekletin. Sonra toprağa en fazla 1cm derine gömün. Tohumlar çimlenene dek toprak daima fazlaca nemli kalmalıdır. Karabiber tohumları çimlendikten sonra ise toprak üst yüzeyinde kayda değer bir kuruma gördükçe sulayın.
Problemleri
Yapraklarının alt yüzeylerinde mini mini kara lekeler oluşması karabiber bitkisinin doğal özelliğidir. Bunların oluşumu hastalıktan dolayı veya parazitlerden dolayı değildir. Fazla serinde (15C dereceden daha soğukta) ıslak toprakta kök çürümesi kaçınılmazdır. Bunun önüne geçmek için karabiber yetiştireceğiniz toprak karışımında hem elenmiş ve yıkanmış olarak tozundan arındırılmış 3mm dere kumu hem de ponza taşı kullanmalısınız. Karışım oranları: 3 ölçü yukarıda anlattığım özellikteki topraktan + 1 ölçü dere kumu + 1 ölçü ponza taşı. Bir de saksısı cilasız, sırsız, suyu emen kalitesiz toprak saksı olursa çok iyi. Ayrıca soğuk zamanlarda toprağı iyice kurumadıkça sulamayın.
Kaynaklar
Black pepper — Wikipedia
How to grow Black Pepper — Logee’s
Black pepper — Encyclopaedia Britannica
Fotoğraf: polysulphate.com