Mersin (murt)

Hambeles (beyaz mersin), Myrtus communis var. leucocarpa – Fotoğraf: plantarium.ru

Özellikleri

Kışın yapraklarını dökmeyen 3m civarlarında büyük boy çalıdır. Fakat pek susuz kalmayacağı ve derin topraklı yerlerde 4-5 metre kadar küçük ağaç şeklinde gelişirler.

Yaprakları hoş kokuludur. İlkbahar sonuna doğru yeni filiz dallarından çiçek açar. Bu dallar uzadıkça yaz boyunca tek tük çiçek açmaya devam eder. Mersin çiçekleri hem çok güzel hem de güzel kokuludur. Meyvelerinin olgunlaşması yaz sonundan kış başına kadarki dönemde gerçekleşir. Meyveleri küçüktür (ortalama 1cm çapında).

Dikkat: Yaban mersini tamamıyla alakasız bir türdür. Karıştırmayın.

Çeşitleri

Myrtus communis var. leucocarpa adlı varyetenin birçok kültivarları beyaz, sarımsı beyaz, pembemsi/morumsu beyaz meyve verirler. Myrtus communis var. melanocarpa adlı varyeteye bağlı kültivarlar ise mavimsi siyah ve koyu mor renkte meyve verirler.

Kullanım

Mersin meyveleri yendiği gibi yaprakları ve çiçekleri de çeşitli amaçlarla yeme- içme işlerinde kullanılır. Fakat genellikle özel yetiştiriciliği yapılmaz. Meyvelerini, yapraklarını doğal ortamlardaki kendiliğinden yetişmiş küçük ağaçlarından toplarlar.

Yapraklarından elde edilen uçucu yağ değerlidir. İyi bir çit bitkisidir. Ayrıca tarla kenarlarına rüzgar bariyeri amacıyla çit oluşturmada da elverişlidir. Eski çağlardan beri önemle kullanılan şifalı bitkilerdendir.

Çok güzel çiçeklerinden ötürü mersinlerin süs bitkisi olarak kullanımları da bir hayli yaygındır. Yine bu amaçla kullanımında yapraklarının güzel görünümü ve hoş kokusunun da etkisi var. Susuzluğa dayanıklı ve tüm yıl yeşil yapraklı olmasıyla önemli peyzaj bitkilerindendir aynı zamanda.

Mersin ıslah çalışmaları

Mersin likörü Sardinya adasının çok önemli gelir kaynağıdır. Sardinya adasındaki yetiştiriciler daha iyi meyve veren çeşitler üzerinde ıslah çalışmaları yapmaktadır. Hedef meyve veriminin arttırılmasından ziyade likör için meyve aroma kalitesini yükseltmek ve yapraklardan daha iyi mersin yağı elde etmek yönündedir. Doğadaki türlerden yoğun bir şekilde meyve/yaprak toplamak yerine ıslah edilmiş yeni kültivarların özel yetiştiriciliğini amaçlıyorlar.

İklimsel uyum

Şiddetli sıcağa ve kurak iklime uygunluğu tamdır. Esasen bir Akdeniz iklimi bitkisidir ama Karadeniz kıyı il ve ilçelerinde de gayet iyi yetişir. Kış soğuklarına dayanıklılığı genelde en fazla -10C derecedir. Mersinin küçük yapraklı, bodur ve beyaz meyveli bir alt türü (Myrtus communis subsp. tarentina) -20C derece soğuklara dayanır. Bu bodur alt tür ayrıca kuraklığa çok daha fazla dayanıklıdır ve susuz bahçe tasarımları için idealdir.

Yetiştirme, bakım

Mersin günde en az 5 saat kesintisiz direkt güneş ister. Susuz kalmaya, kuraklığa dayanıklı olduğu halde suyu seven bir bitkidir. Toprak seçmez. Fakat hem asitli hem gübreli topraklarda kök çürümesiyle ölme riskine karşı dikkatli olmak gerekir.

Çok sık su istemez. Sadece toprağı iyice kuruduğu zamanlarda bolca su ile sulayın.

Ağaç gibi yetiştirmek

Mersin hem dipten sürgünlerle hem de ana gövdelerinden fazlaca yan dallar vererek gelişme eğilimindedir. Zaten bu özelliğinden dolayı iyi bir çit bitkisidir. İlk yıllarda dip sürgünleri ilk göründüğü zamanda yok etmelisiniz. Bu şekilde uğraşarak tek ana gövde veya istediğiniz belirli sayıda ana gövdeli olmasını sağlayın. Fakat gövde(ler) üzerindeki yan dalları budamayın. Yoksa gücü fena halde azalır. Boyu yükseldikçe sadece en alt yan dallarını kış sonunda budayın. Alt taraftaki yan dallardan iki-üç gibi çok az sayıda yan dalları budayın. Yıldan yıla sabırla uğraşırsanız sonuçta derli toplu küçük bir ağaç biçimine sokabilirsiniz. Ana gövdenin yan dalsız çıplak kalan kısmı toprak seviyesinden itibaren en fazla 160cm olsun. Daha yukarısından dallı budaklı bir hal almış olması gerekir.

Mersin fidanı üretimi

İlkbaharda yeni filizlerden, sıfırdan gelişip uzayan dallarını ilkbahar sonunda tam olgunlaşmış oldukları zaman almanız lazım. Bu dalları alma zamanı genelde haziran ayının ortasıdır (iklime ve hava şartlarına göre mayıs ortasından haziran sonuna kadarki dönem içinde iyice olgunlaşmış olurlar). 15cm kadar çelikler hazırlayın. Çeliklerdeki alt yaprakları koparmadan, makasla diplerinden keserek giderin. Sadece tepede üç yaprak kalsın. Sonrasında aynen ⇒ yarı olgun dal çeliği sayfamda anlattığım gibi devam edin. Mersin fidan üretimi için ayrıca kış aylarında olgun dal çeliği yöntemi de denenebilir. Her iki usulde de çelikleri topuklu çelik olarak hazırlamak daha iyi sonuç verebilir.

Tohumdan mersin yetiştirmek için tohumları kış aylarında ekmelisiniz. Kışı soğuk ve ıslak toprakta geçiren tohumlar bu sayede ilkbahar gelince çimlenirler.