Ceropegia stapeliiformis, yılan sarmaşığı

Garip şekilli, eğri büğrü esnek dallarıyla ve güzel çiçekleriyle Ceropegia stapeliiformis son derece ilginç bir bitkidir. Bakımı ciddi bilgi ve özen ister.

Ceropegia stapeliiformis sukulent bitkinin dalları ve çiçekleri

Ceropegia stapeliiformis – Fotoğraf: World of Succulents

Özellikleri

Ana vatanı Güney Afrika’nın doğu taraflarıdır. Oralarda yaz ayları yağmurlu, kış ayları kurak geçer. Ceropegia stapeliiformis doğal yaşam alanlarında çalıların altlarında ve aralarında, genelde yerde sürünür şekilde, göze çarpmayan, fark edilmesi zor bir şekilde yaşarlar. Apocynaceae familyasındandır.

Genellikle yapraksızdır. Çünkü yaprakları çok kısa ömürlüdür. Dallarının incelen uç kısımlarında açtığı çiçekleri ise vişne çürüğü rengi ve beyaz renklerle desenli olup doğal yaşam alanlarında göze çarpmazlar. Çiçeklerinin şekli eski Osmanlı gravürlerindeki lale motiflerini anımsatır (kayıp İstanbul lalesi gibi). Çiçekler küçük sayılır ama çok da küçük değildir. Bütün kısımlarıyla dipten en uca 5cm ila 10cm arasında uzunluktadır.

Kış soğuklarına dayanıklılığı neredeyse hiç yoktur. Kısa süreli olarak -1C dereceye kadar soğuğa kupkuru toprak ve kuru hava şartlarında dayanması mümkün olsa bile +3C dereceden daha fazla soğuğa maruz kalmamalıdır. Ayrıca kışın günün çoğunluk saatlerinde 12C derece ve daha fazla soğuk olan yerlerde ve zamanlarda toprağı kupkuru olmak zorunda.

Zehirli/toksik etkisi olmadığı söyleniyor. Gerçi bu familyadan (Apocynaceae) bitkiler genellikle zehirlidir. Dikkatli olmakta yarar var.

Gelişim özelliği

Doğada yerlerde sürünen dalları çalı dibi yaprak çürüntüleri arasına saçak kök salarak ilerlerler. Kökler ve dalların boğum yerleri ince yumrular oluşturur. Dalları rizom özellikli ya da kaktüsler gibi kodeks yapısında olup su ve besin deposudur. 1m ile 2.5m arası uzama potansiyeli vardır. Fakat dallar yaşlandıkça 1.5-2cm kadar kalınlaşır ve sağlıklı kalma direnci azalır. Ve yerde sürünerek ilerleyen dalları toprağa kök salarken eski dip tarafları kuruyarak ölür. Bu şekilde, kendi kendisine yenilenerek uzayan dallarıyla adeta ölümsüz gibi hayatına devam eder. Dallarının sağlıklı bir şekilde 1m’yi aşmaları ancak çok özel bakımla, özel ve steril şartlarda mümkündür. Doğada o kadar uzun olamazlar çünkü eskiyen kısımları kurur gider.

Kullanım

Yetiştirme amacı genellikle ilginç görünümlü, sıradışı muhteşem güzellikteki çiçekleri içindir. Bakımı zordur ama o çiçekler için uğraşmaya değer. İlkbahar aylarından yaz başına kadarki dönemde çiçek açar. Bunu garantilemek için kış sonundan itibaren uzun süreli direkt güneş almasını sağlayın (en geç haziran ortasına kadar). Yaz sıcakları başlayınca direkt güneşin fazlası zarar verir.

Yetiştirme, bakım

Ceropegia stapeliiformis yazın az güneş veya filtreli güneş, kışın ise uzun süreli direkt güneş ve kış boyunca (yeri soğuk oluyorsa) kuraklık hali, kupkuru toprak ve nemsiz hava isteyen bir bitki türüdür. Bakımında bu ihtiyaçlarını mutlaka göz önünde bulundurmalısınız. Yaz sıcaklarında direkt güneşin ısıtıcı etkisine dalları ve toprağı çok fazla maruz kalmamalıdır. Hava akımları, esinti çok önemlidir. Ilık ve sıcak hava hareketleri sayesinde gayet hızlı gelişir.

Bakımında diğer mutlaka dikkate almanız gereken özelliği dallarının eskidikçe hassaslaşması, aniden ölüp gitmesidir. Bu özelliğini bilmeyen ya da önemsemeyen kişiler Ceropegia stapeliiformis’i yetiştirmenin çok zor olduğunu, bir türlü yaşatamadıklarını iddia ederler.

Toprak isteği

Yayvan saksıda yetiştirin. Saksıya önce mıcır ya da ponza taşı doldurun. Onun üzerine 10cm kadar bir tabaka toprak yayın ve bitkiyi toprak üzerine yatık olarak yerleştirin. Zamanla toprağa değen yerlerinden toprağa kök salacak. Uzayan dalların bir kısımını toprağa yatık gelişmesini sağlayın. Yukarı uzamasını istediğiniz dallar dik duramaz. Değnekle bağlamanız gerekir. Veya bırakın saksı dışına uzayıp sarkıcı şekilde gelişsinler.

Toprak olarak 3 ölçü maki süprüntüsü + 1 ölçü ponza taşı + 1 ölçü 3-4mm temiz dere kumu karışımı tavsiye ederim. Doğal yaşam alışkanlıklarına en uygunu budur. Maki süprüntüsü bulamazsanız onun yerine torf + iri taneli dere kumu + kilsiz arazi toprağı + ponza taşı eşit ölçülerde karışım yapın. Ve, hangi toprağı kullanırsanız kullanın, yukarıda anlattığım gibi derinliği 10cm kadar olsun. Alt tarafa (saksıyı doldurmak için) ponza veya mıcır vb kaya parçaları veya mangal kömürü parçaları doldurun. Saksı altında suyu derhal dışarı süzdürecek birkaç tane delik olması kesinlikle zorunlu bir ihtiyaçtır. Aksi takdirde kökleri ve dip kısmı hemen çürür.

Ceropegia stapeliiformis alkalinli toprak sever. Bu sayede kök çürüme riski de en aza iner. Eğer tariflerimin dışında bir toprak kullanacaksanız o toprağa bir miktar mini taneli mıcır karıştırmalısınız ki alkali değeri yükselsin. Asitli topraklarda hızlıca ince dallar geliştirip sağlıklı kalma direnci de bir hayli düşük olur.

Saksı değiştirme

Eğer küçük saksıda ise, genişliği en az 15cm, en fazla 20cm olan bir saksıya geçirin. Bu işi haziran sonuna doğru yapmalısınız. Sonra artık hayatı boyunca saksı ve toprak değiştirmeyin. Çünkü dip-kök kısmı yıldan yıla hassaslaşır ve iki yılı geçirdikten sonra artık her an dip kısmı olduğu gibi çürüyebilir. Bu yüzden dikkatli olmalı, ne kadar gelişmiş olursa olsun daha büyük saksıya geçirmemeli, toprağını da değiştirmemelisiniz. Dip çürümesi, ölmesi riskine karşı yedeğini almak için en geç iki yılda bir dallarından yenilerini köklendirmeniz iyi olur.

Sulama rejimi

Sulamaları sadece toprak kupkuru hale geldikçe yapın. Yaz aylarında biraz daha sıkça olabilir: Mesela toprak iyice kurur kurumaz sulayabilirsiniz. Su miktarını ise saksı alt deliklerinden bolca su süzülüp dışarı çıkacak kadar bol tutun. Yaz ayları çok şiddetli sıcak geçen memleketlerde sulamaları yaz boyunca günün en serin saatlerinde yapmalısınız. Toprak fazla ısınmışken sulamak bitkilere zarar verebiliyor. Kışın bulunduğu yer sürekli sıcak olmuyorsa kış boyunca hiç sulamayın.

Bitki besini (kaktüs-sukulentlere özel bitki besininden) yaz aylarında 20-30 günde bir defa, dozajını üç misli düşük ayarlayıp verin.

Problemleri

Dallarının dip kısımlarının kökleriyle beraber çürümesi problemi yaygındır. Kışın soğukta sulamak, hatta sulamasanız bile soğukta nemli havaya maruz kalması yine çürümesine neden olur. Soğuk/fazla serin aylarda bulunduğu yer hem soğuk hem nemli havaya sahip olmamalıdır. Çabuk kurumayan ve fazlaca süzek olmayan topraklarda yaşaması pek mümkün değildir. Asitli topraklarda sağlıksız gelişim gösterir ve dayanıklılığı kat kat azalır. Başka sorunları, hastalıkları genellikle yoktur.

Dip çürümesi probleminde genç dallarını usule uygun şekilde köklendirerek bitkinizi yok olmaktan kurtarabilirsiniz.

Fide üretimi

Çelikle üretimde köklenme ancak sıcak zamanlarda mümkündür. Mesela en iyi zaman haziran ayının ikinci yarısıdır. Böylece yaza köklenmiş girer ve kışa kadar epeyce güçlenirler. Çok genç ve sağlam yapılı dallarını haziran başında kesip alın. Bir hafta açıkta, kesik yerin kuruması için bekletin. Sonra aynen saksı-toprak kısmında anlattığım gibi toprağa yatırın. Toprağa yatırdıktan sonra hemen sulamayın. Çürümeden köklenmeleri sıcak hava hareketlerine ve çoğunlukla kuru halde olan toprağa bağlıdır. Zamanla toprağa çeşitli yerlerinden kök salar. Tohumlarıyla üretimi biraz zordur. Zira Ceropegia stapeliiformis tohumları olgunlaştıktan sonra acilen ekilmelidir. Yoksa hiçbir canlılığı kalmaz. Birkaç hafta bile bekletmeye gelmezler.

Benzer türler

Daha önce iki ayrı Ceropegia türünden bahsetmiştim (kalp kalbe karşı çiçeği ve paraşüt çiçeği). Fakat aynı cinsin türleri oldukları halde üçü de birbirlerine benzemez. Dallarının gelişim ve şekil benzerliği ile bu türe en çok benzeyen bitki aynı toprakların Kleinia stapeliiformis türüdür (ama ayrı familyalara mensupturlar). Bilimsel adlarındaki türü niteleyen kelimenin aynı olmasından (stapeliiformis) sebep Stapelia türlerine benzemelerinden dolayıdır.

* * *

Burada Ceropegia stapeliiformis sukulent bitki türü hakkında hazırladığım yetiştirme, bakım bilgileri ağırlıklı olarak Llifle web sitesindeki bilgilere dayanıyor.

Yazar: Erdal Yüksel

Kategori: Kaktüs-Succulent

Etiketler:


Sorunuzu / Yorumunuzu Aşağıya Yazabilirsiniz.

Lütfen sorunuzu konu ile ilgili sayfaya yazmaya gayret edin.

Ön Adınızı ve şehrinizi yazın:

Sorunuzu/Yorumunuzu yazın: