Cuphea ignea, hanım sigarası

Hanım sigarası çiçeği Lythraceae (Kınagiller) familyasının Cuphea cinsindendir. Daha önce aynı cinsten ve yaygın adı kufeya olan bir bitkiden bahsetmiştim (Cuphea hyssopifolia). Bugünkü tür ise Cuphea ignea. Ana vatanı Karayipler’in batısı ve Meksika’dır.

Özellikleri

Mini çalı tarzında gelişir. Boyu yarım metreyi pek geçmez. Bazen yerini severse ve susuz kalmazsa bir metreye yaklaştığı olur. Küçük yapılıdır. Gövde pek kalınlaşmaz. Çok fazla ince ince dallanıp budaklanır ve ince dalları kırılgandır. Uzun ömürlüdür. Kışın yapraklarını dökmez. Bahçede bulunduğu yerde çevreye döktüğü tohumlarından birçok fideler kendiliğinden gelişir.

Ruj bulaşmış ve ucu yanık sigara izmaritlerine benzeyen çiçekleriyle Cuphea ignea son derece sevimli, şirin görünümlü bir bitkidir. Sigara çiçeği, hanım sigarası, kokoş izmariti, Meksika sigarası gibi farklı isimleri var.

Çiçek açması

Güneşli yerde yetişirse hiç ara vermeden bol bol çiçek açar. Tohumdan çıkan fideler 10cm kadar olduğunda çiçek vermeye başlarlar. Çiçekleri ince, az uzunca silindirik yapıda ve nar çiçeği rengindedir. Uçlarının kenarları çok koyu siyahımsı ve çok açık, beyazımsı renklerle çevrilidir. Bu haliyle hem yanık hem küllenmiş sigara izmaritine benzer. İnceliği ve rengiyle ruj bulaşmış kibar hanım sigarası izmaritini hatırlatır. Birkaç kültivarı geliştirilmiş. Bazılarının çiçekleri düz renkli olup sigara izmaritini hatırlatmaz (mercan çiçeği gibi).

İklim uyumu

Hanım sigarasının kış soğuklarına dayanıklılığı en fazla -12C derecedir. Fakat bu kadar soğukta tüm dallarını kaybederek bahara zor sağ çıkar. Sonra dipten yeni filizlerle canlanır ve  hızlıca büyür. Yazın şiddetli sıcak olan Akdeniz iklimine tam uyumludur. Yine de yazları sık sık 33C derece ve daha fazla sıcak olan yerlerde yaz boyunca öğle vakti dik güneşini almayacağı yerlerde yetiştirmek daha iyi olur.

Tüm denize yakın ilçelerimizde kış soğuklarına dayanır. Eğer kışın hiç zarar görmesini istemiyorsanız en hafif don olaylarında bile (sadece o günlerde) üzerine kova gibi bir şey geçirin. Böylece yaz kış hiçbir zaman çiçeksiz kalmaz.

Yetiştirme ve  bakım

Cuphea ignea güneş ister. Tam gün güneş, en azından günde en az 3 saat direkt güneş, bunun yanı sıra gün boyu şiddetli gün ışığı şart. Yoksa hanım sigarası çiçek açmaz.

Evde yetiştirmek isterseniz tam pencere kenarında olması gerekiyor. Mutlaka direkt güneş ve çok sık hava akımları alması hayati önem taşır.

Budama pek gerekmese de kış sonunda istediğiniz gibi budayın. Kurumuş dallarını ne zaman görürseniz kesin.

Toprak ve sulama

Bahçeye dikerseniz toprak seçmez. Killi, kumlu fark etmiyor. Asit – alkalin dengesi açısından da sorun yok. Fakat saksıda çok nazlıdır. Balkonda yetiştirmek için ayrı, evde yetiştirmek için ayrı formüllerde toprak karışımı ister.

Balkon (açık hava) hanım sigarası için toprak: Temiz yerlerden alacağınız ve ağır killi olmayan, koyu renkli doğal arazi toprağı, dere kumu ve torf toprak eşit oranlarda karışımı yapın.

Evde ise: 5 ölçü torf toprak + 1 ölçü ponza taşı + 1 ölçü iri taneli dere kumu +1 ölçü mini taneli mıcır.

Güneş istediğinden dolayı ve köklerinin serinde kalmasını sevdiğinden dolayı kalın kenarlı çömlek saksı veya seramik saksılar daha iyidir.

Hanım sigarası bahçede her çeşit gübreye iyi cevap verir ve zarar görmez. Saksıda ise problemli bir bitki olabiliyor. Sadece ev bitkileri için olan sıvı genel kullanım bitki besininden ayda bir defa verin.

Sulamaya gelince yaz-kış aynı, toprak biraz kuruma gösterdikçe sulayın. Yazın açık havada olanlara sulama daha sık olmalıdır. Yaz aylarında sık sık yıkamalısınız. Bu birtakım parazitlerin önüne geçer.

Cuphea ignea fide üretimi

İlkbaharda ve sonbaharda ⇒ tepe çeliği yöntemiyle üretime uygundur. Usulüne biraz dikkat ederseniz sorunsuzca köklenirler. Bahçede yetişenler kendi kendisine çevreye döktüğü tohumlardan fide üretir durur. Bunları ya ilkbaharda ya da sonbaharda bulundukları yerden sökerek alabilirsiniz. Yaz sıcaklarında çelikle üretim veya yerinden sökme gibi şeyler yapmayın. Küser. Tohumdan yetiştirecekseniz tohumlarını ya kış sonunda ya da yaz sonundan hemen önce ekin. Toprağa gömmeyin. Serpin ve sulayın.

Zararlıları

Bahçelerde toprak zeminde yetişenlerin hemen hiç zararlısı yok diyebilirim. Fakat saksıda, bahçe zemininden uzakta olunca örümcek bitler fena musallat oluyor. Hemen her sulamada yapraklarının altını üstünü yıkayarak sulamak örümcek bitlerin zararlarını büyük ölçüde bertaraf eder. Ya da üzerinde hiç bitlenme alametleri görmeseniz bile 3-4 haftada bir ilaçlamalısınız.

* * *

Hanım sigarası çiçeği (Cuphea ignea) yukarıdaki yetiştirme, bakım tavsiyelerine uygun yetiştirilirse sorunsuz bir türdür. Yalnız, uzun ömürlü olmasına aldanmayın. Her yıl tohumdan veya çelikle çoğaltarak en az iki yedeğini yetiştirin.