Özellikleri
Bu kaktüslerin gövdeleri çok yassı ama çok geniş, oval biçiminde gelişir. Gövde genişliği türe göre sınırlıdır. Yeterince geliştikten sonra artık büyümez ama hemen en az bir tane yeni bir gövde geliştirirler. Böylece yuvarlak gövdeler uç uca birleşik, zincirleme olarak uzar giderler.
Kaktüsgiller familyasındaki türlerin dikenleri açısından en tehlikelileri Opuntia cinsinden kaynanadili ve benzeri kaktüslerdir. Bunlardan bazıları kalın dikenli olup tehlikesizdirler. İnce küçük dikenlileri tehlikeli. Bazılarında tehlikesiz kalın dikenler ve tehlikeli ince küçük dikenler bir arada bulunur. Bazılarında ise uzun dikenler insanın derisine batınca kolayca çıkmaz. Felaket acı çekerek çıkarırsınız.
Esas tehlike incecik küçük dikenlerde
Meyveler
Cactaceae familyasından tüm kaktüslerin meyveleri yeme açısından güvenlidir. Opuntia türlerinde iriliği ve lezzetiyle yenebilir kalitede olanların meyvelerine tuna denir. Kaliteli meyve veren Opuntia’lara bizde dikenli incir derler. Eskiden Frenk inciri diyenler de vardı. İngilizcede Hint inciri (Indian fig) derler. Türkiye’de de bazı illerimizde bol bol yetiştirirler. Fakat bir iki ilimiz dışında dikenli incir meyvelerini satmazlar. Halbuki dünyanın birçok ülkesinde sevilen, ciddi ekonomik değeri olan bir meyvedir.
Kışa dayanıklılıkları
-35C dereceye dayanan türleri var. Çoğunluk türler -7C dereceye dayanır ve tüm kıyı şehirlerimizin deniz etkisindeki alçak kesimlerinde kışın zarar görmezler. Birkaç türü -3C dereceden fazla soğuğa pek dayanmaz.
Opuntia yetiştirme, bakım
Bir iki küçük yapılı, zarif kaynanadili ve tavşan kulağı adlı Opuntia türleri güneşli pencere önünde yetişir. Diğerleri evlere uygun değildir.
Günde en az 4 saat direkt güneş isterler. Daha fazla daha iyi.
Toprak
Bahçelerde ağır killi olmamak şartıyla fark etmez. Yalnız fazla asitli olmamalı. Hafif asitli, nötr ve hafif alkalinli her toprak olur.
Eğer iç mekanlarda yetiştirecekseniz toprağı aynen şu şekilde hazırlayın:
4 ölçü torf toprak + 2 ölçü iri taneli, iyice yıkanmış dere kumu + 1 ölçü ponza taşı. Hepsini harmanlayın. Dere kumu mutlaka temiz olmalıdır. Zira doğal kirliliğinde olan dere kumları kaktüsgillerin köklerine dadanan tehlikeli parazitler içeriyor.
Sulama
Bahçelerde gerekmez. Fakat aylarca yağmur yağmayan yerlerde toprak kupkuru olduğu zaman sulayın.
Saksılarda ise toprak ciddi ölçüde kurudukça sulayın. Yeni gelişimler varken toprak tamamıyla kuruyana kadar beklemeyin ama yaz aylarında sulamayı sadece gece geç saatlerde, gündüzün sıcaklığı tamamıyla dinince sulayın. Aksi takdirde köklerden başlayarak çürür. Bu tip sulama hatasında çürümeler genelde yaz aylarının en sıcak günlerinde, özellikle de gece ısısı 22C dereceden aşağı düşmüyorsa oluyor.
Besin, gübre
Bahçelerde hafiften gübreleme iyi olur. Ama saksılarda ise sadece kaktüs besini verin. Ayda bir defa yeterli. Gelişim dönemi boyunca devam edin.
Opuntia kaktüs üretim
İlkbahar ortası – yaz başı arası dönemde dile benzeyen parçalarından kesip alın. 5-6 gün açıkta bekletin ki kesik yer kurusun ve kabuk bağlasın. Sonra dikin. Alt yarısı toprak altında kalacak. Diktiğinizde sulamayın. Toprak kupkuru oldukça sulayın. Yeri güneşli olmalı. Bu sayede köklenir. Fazla sık sularsanız köklenmeyip çürüyebilir. Hassas Opuntia türlerinde ⇒ köklendirme toprağı kullanın.
Ayrıca bakın
Brasiliopuntia brasiliensis Brezilya dikenli inciri
⇒ Tavşan kulağı Opuntia
Opuntia zebrina (O. reticulata)
Bu cinsin tavşan kulağı dedikleri türünün de meyvesi yenebilir mi?
***
Tüm opuntia türlerinin hatta Cactaceae familyası türlerinin hepsinin meyveleri yenebilir. Sadece lezzet ve dolgunluk bakımından hepsi yenecek kalitede olmuyor.
Benim duyduğuma göre bazıları zehirliymiş. Nasıl ayırt edebilirim? Benimki kalın dikenli. Tehlikeli mi zehirli mi evde yetişebilir mi?
***
Ne tür olduğunu kesin öğrenmek zorundasınız. Kaktüsgiller familyasından olan katüsler zehirli değildir. Fakat kaktüslere çok benzeyen bazı Euphorbia türleri (örneğin E. ingens) zehirlidir. Onların zehiri ise sadece beyaz süte benzeyen öz suyundadır. Yani yemezseniz, öz suyunu alıp yüzünüze gözünüze sürmezseniz tehlike yok.
Merhaba benim opuntia kaktüsüm ölecek gibiydi. Araştırdım suya koydum kendine geldi ama tekrar toprağa dikiyorum 10 güne kalmadan yine içi boşalmış sanki hiç sulamıyorum gibi kuruyor. Tekrar suya koyuyorum düzeliyor hatta şimdi uzun uzun 3-4 dal verdi ve tuhaf büyüyor. Yine kurumaya içi boşalmaya başladı. Ne yapacagımı şaşırdım. Lütfen yardım edin.
***
Siz nasıl kof yetiştirdiyseniz, herhalde güneşten tamamen mahrum bıraktınız. Muhtemelen güneş yetersizliğinden başka bir de fazla gölge, loş ışık yerde tutmuşsunuzdur diye düşünüyorum. Çünkü benim bahçede şiddetli güneş altında yetişen iki ayrı tür Opuntia kaktüslerimin kopan parçaları yaz aylarında haftalarca yerlerde güneş altında susuz duruyor bir şey olmuyor. Hatta toprağa değen yerlerinden toprağa kök salıyor. Siz onu bol bol kumlu yaptığınız bir toprağa dikin. Ama toprak neredeyse kuru gibi olsun. Yani kumlu toprak belirsizce çok az nemli olmalı. Güneşli bir yerde tutmalısınız. Bu durumda biraz eğilir bükülür ama zamanla dokuları sıklaşıp kendine gelecektir.
Bu bitkiyi Antalya, İzmir ve hatta İstanbul’da birçok kere gördüm ve çok sevdim. Geçen gün İzmir’de sokakta yetişmiş bir agaçtan bir parçasını kesip aldim. Bir gün kadar suda beklettim. Sonra bir saksıya ekip tekrar su verdim ve beklemedeyim. Evim yüksek katta ve her odası çok ciddi güneş alıyor. Umudum yaza kadar yasaması..
***
Yanlış yapmışsınız. On gün açıkta bekletecektiniz. Sonra kuru toprağa dikmeliydiniz. İki hafta böyle geçtikten sonra bir defa sulayın. Bundan sonra toprak iyice kuruduğu halde iki üç hafta daha bekletip sonra sulayarak bu şekilde ilkbahara çıkaracaksınız. Şimdi hemen sökün ve yeni kesip almış gibi her şeye yeniden başlayın.
Tohumdan frenk inciri kaktüsü yetiştirdim. 1 senesi doldu. Ortalama 25-30cm uzunluğa geldi. Gayet sağlıklı ama dikenlerinin gözeneklerinden çam reçinesine benzer küçük boncuk şeklinde sıvılar var. Üst bölgesinde bazıları kurumuş ve beyaz olmuş. Neden olmuş olabilir?
***
Bitkinin fotosentezle ürettiği şekerli besinlerinin sızması sonucu olur. Sebep genellikle yaprak bitlerinin tahribatlarıdır. Ev ortamlarında bitkilerde en çok rastlanılan parazit örümcek bitlerdir. Gözle görülebilmeleri çok zor olduğundan fark edilmezler.
Kaktüs gayet sağlıklıydı. Kış uykusu için kapalı balkona aldım ama tüm dalları aşağı doğru eğildi bir anda şekli bozuldu. Şimdi tekrar içeride camın önüne aldım. Neden olabilir?
***
Aniden olunca böyle oluyor. Yazdan beri soğuğa yavaş yavaş alışması lazımdı. Şimdi artık hiç sulamayın. Muhtemelen zamanla düzelecektir. Her kim sıcak eve alışık bitkilerini hava alsın diye serin/soğuk zamanlarda birkaç saatliğine dışarıda bırakıyorsa aynı şey oluyor. Sizin gibi çok kişi sordu. Sebep topraktaki kimyasal denge ile ilgili. Ani soğumada köklerin ince uçları yanıyor, çürüyor. Bakınız: Toprağın kökleri zehirlemesi, yakması
Yazın Marmaris’ten aldığım kaynanadili kaktüsümü evde bakıyorum. Gelişiminde herhangi bir sorun yok gibi görünüyor. Kökün üzerinden üç tane dile benzeyen parçası sürekli olarak yukarı doğru birleşim yerlerinden kendiliğinden çoğalıyor. Ancak parçalar üzerinden çoğalma arttıkça ağırlaşmaya ve aşağı doğru sarkmaya yamulmaya başladı. Dik ve düzgün biçimde büyümesi için ne yapabilirim?
***
Ya bir değnekle destekleyeceksiniz ya da dilleri azaltacaksınız. Bence her ikisini de yapın. Çünkü gövde çok kalın ve sağlam yapılanmamışsa boyu uzadıkça eğilir. Şimdiden değnekle bağlayın. Üstten biraz da budama yapabilirsiniz. Başka bir seçenek: Belirli bir boydan itibaren kesin. Böylece aşağı kısımdan filizlenir ve kısa boylu olarak çok dilli, zengin görünümlü olur.
Kış içerisinde satın aldığım bir kulağı düşmüş 3 kulaklı bir Opuntiam var. Bol sabah güneşi alan bir alanda iç mekanda baktım. Mart ayının son haftası itibari ile her gün biraz daha uzun süre olacak şekilde balkon kapısını açık tutarak hava akımına alıştırdım önce, sonra da balkona aldım. Eskiden iç cephesinde durduğu penceremin dış cephesinde duruyor. Ama rengi soldu. Yumuşama ya da benzeri bir sorunu yok. Sadece rengi baya soluklaştı. Sadece sabah güneşi alırken güneşten yanmış olabilir mi? Tekrar içeriye alsam mı diyorum. Sonra da yeniden yer değişikliği sorun oluşturabilir diye korkuyorum. Bu arada toprağı bol kumlu ve tamamen kurumadan sulamıyorum.
***
O şekilde alıştırmak bir şey ifade etmez ve zaten ona dışarıya alıştırmak denemez. Eğer toprak ıslak olduğu halde daha serin bir yere götürürseniz derhal köklerden çürüme başlar. Çürüme dip kısımda ilerler ve bitki ölür. Bir daha hangi tür olursa olsun hiçbir bitkide bu hataya düşmeyin. Dışarının ısısı içerinin ısısı ile eşit olmadıkça dışarıya çıkarmayın. Çıkarmak zorunda olsanız bile toprağının adamakıllı kupkuru olmasına kadar bekleyin. Ama şimdi madem kaktüsü dışarı koydunuz içeri almanız hiçbir şeyi değiştirmeyecek. Toprak şu anda kuru ise daha üç hafta boyunca sulamayın. Hem zaten bunların kış boyunca bir damla bile suya ihtiyacı yoktu. Eğer toprağı ıslak ise her ihtimali düşünerek sökmeniz ve topraktan tamamen arındırmanız iyi olur. Çürüme varsa o kısımları kesin. Kesik yerler iyice kuruyana kadar açıkta bekletin. Sonra kupkuru toprağa dikin ve havalar iyice ısınana kadar sulamayın. Bu arada güneş mi yaktı demişsiniz. Bu türlere ne kadar uzun süreli direkt güneş olursa o kadar iyi olur. Çöl bitkilerine yosun muamelesi yapmayın. Orman zemini küçük bitkilerine de çöl bitkisi muamelesi yapmayın.
Ocak ayında antalyadan getirttiğim kaktüsü 10 gün dışarıda bekletip kuru toprağa dikmiştim. Yaklaşık iki hafta sonra köklenmişti. Sağlıklıydı. son bir ayda 3 tane yavru da çıkardı ama bir haftadır geldiğinde üzerinde olan büyük yavrusu yumuşayıp yamulmaya basladı nedenini anlayamadım. İki haftada bir suluyorum. Ev içinde duruyor. Günde 2 saat günes alıyor. Bazı zamanlar balkona çıkarıyorum. 4-5 saat gunes alıyor. Çok aydınlık bir yerde duruyor.
***
Bu bahsettiğiniz dev yapılı Opuntia türünün yeni gelişmekte olan kısımları gelişme esnasında eğilir, doğrulur. Normaldir. Böyle büyüyor. Tam olgunlaşınca hareketsiz kalır. Ama fazlaca yumuşama varsa çürüyor demektir. Sebebi ise bazı günler balkona çıkarmanız. Çünkü istisnasız her tür bitki sıcak eve alışınca aniden 5 dakikalığına bile olsa toprak üşümesine maruz kalırsa köklerden çürüme hemen başlar. Şimdi yapmanız gereken şey artık sürekli dışarıda tutun ve Hıdrellez’e kadar sakın sulamayın. Belki kök çürümesi bu sayede tamamıyla durur. Bundan sonra ilkbaharda bitkileri dışarı çıkaracaksanız gece en düşük sıcaklığın evdeki sıcaklıkla aynı olduğu günlerin gelmesini bekleyin.
8 yaprak meyve veren opuntia aldım. Satıcının bahçesinde ve ağacında meyve veriyordu. Ben evde saksıda yetiştirmek istiyorum. Acaba saksıda meyve verir mi? Bir de Arkadaşım Isparta havasında zorlanmıştı yetiştirmek için. Acaba İstanbul da yetiştirebilir miyim?
***
Saksıda çok zor. Burada Didim’de bahçeye diktiğim bir parça 5 yılda anca 1m’yi geçti. Şimdiye kadar hiç çiçek açmadı.
İnternetten aldığım meyve veren opuntia yaprakların üzerinde kahverengi lekeler var. Daha yeni dikicektim. Çürüyor mu acaba? Bunlar nedir ve zamanla geçer mi?
***
Bilmiyorum. Yıllardır bahçemde yetiştiriyorum. Böyle bir şey hiç olmadı. Didim’de çok yerde var. Budayıp çöplük yerlere atıyorlar. Haftalarca hiç bozulmadan kalırlar. Zamanla yazın sıcak ve kuruluk etkisiyle buruşurlar. Ama çürüyene rastlamadım. Size kim sattı ise hiç de dürüst oldukları söylenemez. Zaten internet ortamı yalancı paragözlerle dolu. Dikmede acele etmeyin. Açık havada güneş altında üç hafta kadar bekletin. Bu sayede (eğer hastalık olmuşsa) geçecektir. Sonra saksıya uygun toprakla dikin ve iki ay kadar yine dışarıda açık havada tutun.
Tavşan kulağı kaktüsüm var. Bir yıldır dört tane çıkan kulak küçük kaldı. Büyümesi durdu. Kenarlarından daha sonra çıkan iki kulak bir ay içinde çok hızlı ve fazlaca uzadı, büyüdü. Acaba bunun sebebi nedir? O uzamayan kulaklar için ne yapabilirim?
***
Onların gelişi devam etmez. Hoşunuza gitmiyorsa kesip atın. Özelliği böyledir. Gelişim zamanında şartlarda sıkıntı olursa veya fazla susuz kalırsa gelişim durur ve ne kadar büyüdülerse o kadar kalırlar.
Arkadaşımdan tavşan kulağı olan opuntiadan aldım. Direkt pomza ve torf olan toprağa ekmiştim. Hafif yumuşama oldu. Şimdi çıkarsam yukarıda yazdığınız gibi üretmeye çalışsam geç mi kalmış oluyorum?
***
Köklü mü aldınız, köksüz mü, ne zaman aldınız, kupkuru toprakta tutmaya devam mı ediyorsunuz, yumuşamanın sebebi nedir, nasıl bir yerde tutuyorsunuz bunlardan hiç bahsetmeden üretme çoğaltma işini sormuşsunuz. Bu durumda sanıyorum problem yok. Sadece daha fazla olmasını istiyorsunuz. Çoğaltma zamanı en iyi zaman ilkbahar sonunda başlamaktır.
Köksüz halde, bir kulağını koparıp aldım (bir hafta oldu). Direkt güneş almayan camın önünde tül arkasında duruyor. Hafif nemli toprağa dikmiştim.
***
Güneş almayan yerde, üstelik tül arkasında! Kaktüs için resmen zifiri kapkaranlık bir ortam. Orada yaşaması mümkün değil. Aynı tür kaktüs burada 40C bazen 45C derece sıcakta direkt güneş altında saatlerce yanıyorlar. Ama gayet canlı ve aktif gelişim halindeler. İki ay önce kırılıp yere beton zemine düşen, son haftalarda 40-45 derece sıcakta direkt güneş altında duran parçalar biraz büzüştü ama şimdi filizlenmiş haldeler. Güneşte pişmedi, ölmedi, köksüz, topraksız, bir damla su üzerine gelmedi ama her şeye rağmen filizlendiler. Bu bilgilere göre düşünün. Köklenmesi için sürekli açık hava şart. Henüz geç kalmış değilsiniz. İlk iki hafta kuru toprakta güneş altında kalsın. İki hafta dolunca sulayın. Ankara’da sonbahar serinlerine 1,5 ay kaldı. Eylül sonuna kadar dışarıda tutun. Sonra havaların daha fazla serinlemesini beklemeden içeri alın.
Yol kenarında ezilip terk edilmiş bir kaynana dilini saksıma uygun boyutta kestim. 1-2 gün suda beklettim ölmesin diye. Daha sonra kuru bir bahçe toprağına diktim. Toprak çakıllı bildiğimiz bahçe toprağı. Henüz sulamadım. Köklenmesi için ne kadar beklemeliyim? Ne zaman sulamam gerekiyor?
***
Kesik yerlerin tamamıyla kupkuru hale gelmesi gerekir. Suda değil tamamen açıkta bekletmeniz lazımdı. Kesik yerler iyileşir, kupkuru olur. Bu genelde bir hafta veya 10 gün sürer. Sonra kuru veya hafif nemli toprağa diker ve 10 gün sulamadan bekletirsiniz. Bu kadar. Sulama saatine dikkat edin. Toprak güneşten ısınmışken sulamayın. Sıcaklaşmış toprağı sulamak bitkiyi hızla çürütebiliyor.
Opuntia kaktüsümün gözeneklerinde bir haftadır şeffaf renkte, yapışkan, minik minik tomurcuklar oluşmaya başladı. Bitkim gayet sağlıklı gözüküyor. Herhangi bir sorun yok. Bir hafta önce sadece yerini değiştirmiştim. Daha bol güneş alan bir yere koymuştum. Sebebi ne olabilir? Herhangi bir sorun var mı?
***
Anlattıklarınızdan bir sonuç çıkaramadım. Tomurcuk kelimesinin anlamı henüz açmamış çiçektir. Ama siz başka bir şeyi kastediyorsunuz galiba. Yıllardır bahçemde üç ayrı tür Opuntia var. Hiçbirinde yapışkanlı oluşumlar görmedim. Belki bitlenme olmuş olabilir. Onların kemirmesiyle bitkinin şekerli öz suyu dışarı sızar yani yapışkanlıklar olur. Siz üzerine güneş geliyorken büyüteçle inceleyin. Örümcek bitler çok küçük ve renksizdir ve ancak bu sayede güneş etkisiyle hızlı hareket ettikleri zaman kolayca görürsünüz.
Yaz başında Amasyadan yol kenarından incir kaktus aldım. bir agacin dibinde dikiliydi. hazir topraga dikip acik balkona koydum. kurudukca suluyorum. guzel gelisim gosteriyor ama ince ince ciliz yapraklar cikariyor. nasil kalinlasir daha mi az sulamalyim?
***
Büyük bir ihtimalle hiç güneş almıyordur. Güneş ışınları yani gündüz ışığı değil, güneşin değdiği yeri ısıtıp yakan güneş ışınlarını günde birkaç saat direkt alması lazım. Sırf torf bu kaktüse iyi değil. Arazi toprağı, dere kumu, torf hepsini karıştırmalısınız.
1 ay önce bir uygulamadan 7-8 kalın büyük kulağı olan opuntia kaktüs aldım. 1 ay boyunca toprağı çok kuru oldugu için çok az miktarda 1 defa su verdim ve bir çok yerinden 10 dan fazla ince kulaklar çıktı. Birkaç gündür kalın kulaklar eğilmeye başladı.Direk güneş ışığı görmeyen bir yerde duruyordu. Şimdi daha çok ışık alan cam önüne mi koymalıyım?
***
Günde birkaç saat boyunca yakıcı direkt güneş ister. Yoksa ince ince deforme uzantılarla çirkinleşir. Direkt güneş almayan yerlere uygun değil. Yapacak bir şey yok.