Ülkemizde kındıra adı verilen Imperata cylindrica türünün ‘Red Baron’ adlı kültivarı kısmen kırmızı renklidir. Bu kültivarın diğer bir adı Japon kanı sazıdır. Süs bitkisi amacıyla yetiştirilir ve kırmızı saz ya da kırmızı uçlu saz adıyla fidanlıklarda satılır.
Özellikleri
Poaceae (buğdaygiller) familyasından, uzun ömürlü bir bitkidir. Boyu 1 metrenin bir hayli altındadır. Genelde 40cm-60cm arasında gelişir. Dik duruşludur. Toprak altında ilerleyen rizomları vardır. Zamanla ya çevreye her yere yayılır ya da eski kısımların kurumasıyla yer değiştirip durur. Taze sürgünleri pişirilerek yenebilir. Kökleri ise nişasta ve şeker içerir.
Kızıllaşma
Yaprakları çimen yaprakları gibi ama daha geniş ve daha uzun olup üst yarısı, bazen daha uç kısımları kızıl renklerde olur. Bu sebepten ötürü kırmızı uçlu saz derler. En fazla renklenme sonbaharda görülür. Neredeyse dipten tırnağa hiç yeşili olmaz, sırf kızıl görünür.
Kırmızı saz su bitkisi değildir
Bir saz türü, ama bambu gibi normal bir kara bitkisidir. Sürekli yoğun ıslak kalan toprakları sevmez. Diğer bazı sazlar gibi düşünüp de habire sulamaya kalkışmayın. Suyu sever gerçi, ama aşırıya kaçmayın.
Yanıcı özelliğine dikkat
Kındıra olsun, kırmızı saz olsun, bunlar hiç kurumamış haliyle bile fena halde yanıcı özelliğe sahiptir. Üstelik yandığında yüksek ısı ile yanar ve yanındaki ağaçları, her şeyi kolayca yakar. Fakat kendi rizomları hiç zarar örmez. Daha sonra tekrar filizlenerek hayatına devam eder. Hem istilacı olması hem kolayca yanıcı/yakıcı olmasından dolayı ABD’nin bazı eyaletlerinde kesin olarak yasaklanmıştır.
Arkadaşlığı yok
Diğer bitkilerle çok fazla bitişik, fazla dip dibe iç içe yaşamayı sevmez. Köklerinden çıkardığı enzimlerle diğer bitkileri öldürür. Çevresinde diğer bitkilerin yaşayamayacağı sözlenen ceviz ağaçlarının çevresinde ise kırmızı uçlu saz sorunsuz gelişir.
İklim uyumu
Kış soğuklarına -23C dereceye dayanır (iyi bir malçlama sayesinde). Yazın çok şiddetli sıcak olan yerlere uygun olmadığı söyledir. Fakat, yaşanan tecrübelere göre gece ısısının dahi 30C derecelerde olduğu yerlere bile tam uygundur. Belki oralarda olsa olsa yazın kötüleşir ama yaz dışında sürekli gür gelişim gösterir. Kışın pek soğuk olmayan yerlerde çevreyi istila eder. Daima kontrol altında tutmak gerekir. Çünkü fazla soğuk olmazsa gelişimi durmaz. Kış uykusuna girmek gibi bir özelliği yok.
Kullanım
Bahçelerde yer örtücü gibi kullanıma uygun olduğu halde daha ziyade çeşitli yerlerde öbekler halinde, diğer bitkilerle renk kombinasyonları ya da renk kontrastları oluşturma amacıyla.. Ayrıca bahçe ve balkonlar için hoş bir saksı bitkisidir.
Yetiştirme, bakım
Kırmızı saz “yapraklarının kızıllaşması açısından” fazlaca güneşli, en azından yarı güneş/yarı gölge yerleri sever. Nereye dikeceğinizi veya saksıyı nerede bulunduracağınızı buna göre kararlaştırın. Güneş az olursa kırmızılığı da az olacaktır.
Bahçelerde toprak isteği
Toprak konusunda hassaslığı yoktur. Toprağın pH derecesi yüksek alkalinli olmadıkça sorun yok (ağır asitliden hafif alkalinliye kadar). Toprağınız ağır killi ise kışın çürüme olabilir. Bundan dolayı ekeceğiniz yeri önceden dere kumu ve saman karışımı ile terbiye ederek süzek hale getirin. Bunların dışında, toprağın verimsiz, orta verimli, iyi verimli olma özelliklerine göre pek farklı hareket etmiyor. Uyumludur, kanaatkârdır. Eğer daha güzel, daha gösterişli olmasını isterseniz düzenli olarak ama çok hafifçe gübrelemeler yapabilirsiniz.
Sulamaları yaz boyunca toprakta yeterince kuruma gördüğünüzde geciktirmeden yapın. Diğer zamanlarda önemli değil. Eğer saksıda yetiştiriyorsanız önemli. Uzun süre kupkuru toprakta bırakmamalısınız.
Saksıda kırmızı saz yetiştirmek için torf topraklar uygun olmaz. Doğal, sırada arazi topraklarından kullanın. Buna torf ve ponza taşı veya iri taneli temiz dere kumu karıştırın. Oranlar şöyle: 3 ölçü arazi toprağı + 1 ölçü torf + 1,5 ölçü ponza taşı veya iri taneli dere kumu. Hepsini birlikte harmanlayın.
Evde kırmızı saz olur mu?
Çok uzun süre direkt güneş alan pencerelerin hemen dibinde olacaksa, hava akımlarından da yeterince nasiplenirse güzel yetişir. Mekâna renk katar. Ayrıca havaya kattığı maddelerin solunması yüksek tansiyon hastalarına fayda verir. İç mekanlarda yaprakları daha parlak olur. Yaprak bitleri ilişmez, bu konuda sıkıntı çıkarmaz.
Budama, biçme, temizleme
Çim biçer gibi biçilmeye uygundur. Saksıda özenle yetiştiriyorsanız sadece kurumuş kısımları makasla kesersiniz. Veya nasıl isterseniz. Çünkü rizom kısmı sağlamdır ve şartlar uygunsa sürekli gelişim halinde olmaya can atar.
Kış koruması
Hemen hiç gerekmese de, kışın -12C dereceden daha fazla soğuk olan yerlerde sonbaharda malçlama yapmak tavsiye edilir.
Üretim
Kökten ayırmayla. Tek tek değil, birbirleriyle bağlantılı gruplar halinde bölerek uygun yerlere ekin. En uygun zaman kış sonudur. Kışın pek soğuk geçmeyen yerlerde ise yaz sonundan itibaren sonbahar ayları daha uygundur.
Sorunları
Kırmızı saz rizomlarıyla çoğalan bir bitkidir. Çevreye yayılırken bazılarında tam yeşil renk hakim olur. Bunları her gördüğünüzde yok etmeniz gerekir. Aksi takdirde bunlar daha hırslı gelişir ve kolonide renkliler güçsüz kalıp yok olur. İstilacılığı, yanıcılığı / yakıcılığı ve çok yakınındaki bitkileri köklerden zehirlemesi problemlerine yazı içinde değindim. Başka sorunları yok.
Benzer amaçlı bitkiler
Pogonatherum paniceum, minyatür bambu
Carex
Mavi çim, Festuca glauca
Cyperus eragrostis
Faydalanılan kaynaklar
Blood Grass — Dave’s Garden
Imperata cylindrica — Wikipedia
Imperata cylindrica ‘Red Baron’ — Burncoose Nurseries