Malçlama

Toprak yüzeyini kuru yapraklar, yaprak çürüntüsü, saman, talaş, naylon, ağaç kabukları, bitkisel çürüntüler, ponza taşı, süs taşları vesaire maddelerle örtmeye malçlama denir. Hatta malç yerine yer örtücü bitki türleri bazen daha iyi iş görür.

Toprağı malçlama gerekliliği ve faydaları

Yürüme alanlarına mıcır yaymış, çiçek alanlarına ağaç kabukları ile malçlama yapmışlar.

Önemi, faydaları

Malçlamada çeşitli amaçlarla var. En çok peyzajcılar dekorasyon amacıyla düşünür ama bitki ve toprak sağlığı için faydası büyüktür. Malç toprağı yazın sıcak ve kuru havadan, kışın ise şiddetli soğuğun etkisinden korur. Rüzgarın toprağı alıp götürmesinden korumak için de toprak yüzeyine uygun malçlama yapabiliriz. Bu ihtiyaç için malç malzemelerinden daha iyisi yer örtücü bitkilerdir.
Güneşe ve rüzgarlara açık sebze bahçelerinde ve çiçekli parklarda malçlamanın şu iki faydası var: 1- Toprağın çabuk kurumasının önüne geçer. Böylece daha az sıklıkta sulama yapar, su tasarruf etmiş olursunuz. 2- Bitkiler için çok daha önemli faydası toprağın besleyiciliğini korumasıdır. Zira güneşten ısınan, sıcak rüzgarlarla çabucak kuruyan topraklarda gübrelerin etkisi uzun sürmüyor. Ama malçlama sayesinde bu problemi bertaraf edersiniz.
Yabani otlarla mücadelede malçlama çok faydalı olup herbisitler gibi toprağı bozma, mahvetme zararları asla yoktur.
Güneşli teraslardaki büyük saksılara da malçlama gerekir.
Susuz bahçe tasarımlarında malçlama olmazsa olmaz bir ihtiyaçtır.

Malç olarak ne kullanalım?

Birçok şeyi hesaba katmak gerekir. Hangi maddeyi kullanalım, faydası olur mu, yoksa zararı mı olur, bunları düşünmek lazım. Örneğin Avrupa ve ABD’de çilek yetiştiricileri birçok yerde malç olarak saman kullanır. Fakat Türkiye’de çilek yetiştiriciliği yapılan özellikle güney illerimizde zaman zaman o kadar güçlü rüzgar akımları oluyor ki her şeyi sürükler götürür. Bu sebeple malçlamayı naylonlarla yaparlar.

Plastik (naylon) örtülerle malçlama

Plastik / naylon malçlama

Yine aynı sebepten ötürü rüzgar akımlarının yolları üzerindeki bahçelerde, parklarda yaprak çürüntüleri gibi hafif maddeler malçlamada uygun değildir. Ağaç kabukları, leonardit ya da kil bilyeleri uygundur. Kızıl kahverengi ponza taşı da parklardaki çiçekliklerde sık kullanılan malç maddelerindendir.
Ot gelişimini önleyici en iyi malçlama malzemesi ağaç kabuklarıdır. Hem çok da dekoratiftir. Toprağın su ve besin kaybetmesini engellemede bile en iyi maddedir.
Leonardit, ama toz değil kırpıntılar halindeki leonardit en iyi malçlama malzemelerinden biridir. Yüzeye siyahımsı bir renk veya kara volkanik kül ile örtülü gibi görünüm vermek istiyorsanız ideal. Üstelik ihtiyaç kalmadığında atmak gerekmiyor. Toprağa karıştırırsınız. Büyük faydası olur.
Torf, yaprak çürüntüsü ve çernezyom yine siyah görünüm için iyidir ve bu maddelerin sonradan toprağa karıştırılması toprağı iyileştirir. Fakat pahalıya patlar. Türkiye’de en ucuzu leonardittir.

Koyu renkli malçlama

Koyu renkli malçlama

Diğer malç maddeleri olarak yaprak talaş, ağaç yontuları, çalı kırpıntıları, çok iri taneli dere kumu vesaire sayabiliriz.

Zararlılara karşı saman

Yaprak sebzeler için saman veya kuru ot malçlaması sümüklüböcek ve salyangozların hareketlerini büyük ölçüde kısıtlar. Diğer böceklere de pek imkan vermez. Hem topraktaki azotun uçup gitmesini önler ve bu sayede yapraklar koskocaman gelişir. Ayrıca bu tip malzemelerle yüksek seviyeli malçlama mümkün olduğundan şiddetli sıcak memleketlerde patlıcanlara, mısırlara ve bamyalara gayet faydalıdır.

Saman ile malçlama

Saman / kuru ot ile malçlama

Domateslerin çok iyi yetiştiği yüksek rakım karasal iklim illerimizde yaz sıcakları bastırırken ya da meyveler irileştiği zaman domateslerin diplerini 25-30cm yüksekliğinde gevşek saman (veya kuru ot) ile malçlamanın çeşitli faydaları var. Meyveler daha çabuk olgunlaşır. Daha çabuk kızarır. Toprak gündüz güneşin ısıtmasından korunur. Su kaybı en aza iner. Boyları uzamış domateslerin dip kısımları güneşin ısıtıcı etkisinden korunur. Bu da yaz boyunca tekrar verim getirir.

Malçlamaya hiç uygun olmayan maddeler

Malç olarak mıcır kullanıldığına pekçok yerde rastlamışımdır. Fakat yanlış ve zararlı. Mıcır ancak bahçelerdeki toprak yürüme yollarına ve araba park edilecek toprak yüzeylerine uygundur. Bitkilere malç olarak kullanımı zararlıdır. Çünkü toprağın alkali değerini (pH derecesini) yükseltici etkisi var. Bu ise bazı bitkilerde gelişimi aksatır, bazı bitkilerde kloroz sorununa yol açar. Yüksek alkalinli toprak seven bitki türleri çok azdır. Ve onlar bile nötr ve hafif asitli topraklarda genellikle daha iyi gelişim gösterirler.

Peyzaj malzemeleri satıcılarında badem şekerleri gibi şekillendirilmiş, çakıl biçimi verilmiş beyaz dolomit taşları bulunuyor. Bunu da malçlamada kullananlar var. Oysa mıcır gibi dolomit de toprağın pH değerini yükseltir. Malç gibi kullanmanızı tavsiye etmem. Sadece pek sulama gerektirmeyen kaktüs ve sukulent saksılarında süs için toprak yüzeyini kaplamada kullanılabilir.

Perlit ile malçlama olmaz. Zira o kadar hafiftir ki hafif bir rüzgar bile sürükler, etrafa yayar. Kuvvetli rüzgar perliti tamamıyla uçurup götürür.

Süs için malçlama

Olabilir ama sadece süsü düşünmek toprağın sağlığını bozabilir. Mesela yukarıda anlattığım mıcır ve beyaz çakıl şekilli dolomit süs için sık kullanılan maddelerdir ama zararlıdır. Süs için de olsa sağlıklı malzemeler kullamak gerekiyor. Bahçelerde ve büyük dış mekan saksılarında özellikle fazla güneşli, fazla rüzgarlı yerlerde malçlama gereklidir. Sadece süs için düşünmemelisiniz. Yani olmasa da olur diye düşüneceğimiz bir şey değil. Duruma göre uygun malzemeler kullanın. Hem süs için hem her halükarda en uygun malzeme ağaç kabuklarıdır.

Malç yerine yer örtücü bitkiler

Bahçenizde güllerinizin ve yıldız çiçeklerinizin diplerini nane, fesleğen gibi yoğun yapraklı ve 20-30cm gibi biraz uzun boylu bitkilerle kaplamanız çok iyi olur. Çünkü bu iki bitki türleri hem serin toprak istiyor hem dip kısımlarının da serinde kalmasını istiyor. Malçlama sadece toprağı ısınmadan korur. Ama yoğun yapraklı yer örtücüleri toprağa güneşin ulaşmasını engellediği gibi bu bitkilerin dallarının dip kısımlarına da gölge yapar. Onların yaz sıcaklarında gelişimlerinin sekteye uğramasının büyük ölçüde önüne geçer.

Malçlama malzemeleri nerede satılır?

Malç malzemelerini (mesela kil bilyeleri, ağaç kabukları, leonardit ve kızıl kahverengi ponza taşı) peyzaj malzemeleri satılan yerlerden ve belediye fidanlıklarından temin edebilirsiniz.

Yazar: Erdal Yüksel

Kategori: Toprak - Gübre - Saksı

Etiketler: | |

'Malçlama' hakkında sorular, açıklamalar

  1. Selin, İstanbul dedi ki:

    Sıcakta bahçe bakımı ile ilgili yazınızı okudum. Tüm diğer sayfalarda olduğu gibi bu konuda da çok yararlı bilgiler içerdiğini gördüm. Ne yazık sitenizi çok geç bulmuşum, dolayısıyla çiçek, bahçe bakımı konusunda çok hatalar yapmışım. Kışın, kaldırımdaki çınar ağacının bahçeye dökülen yapraklarının bir tür malç etkisi yaptığını düşünüyorum. Yazın da toprağa nane ekmeyi düşündüm. Acaba hangi ayda ve nasıl ekmeliyim naneyi? Şimdiden teşekkür ederim, cevabınız için.
    ***
    O sayfadaki tavsiyeler yazın çok fazla sıcak olan memleketler içindi. İstanbul için değil ama orada aynısını yapsanız verimlilik normalin çok üzerinde, tam anlamıyla mükemmel olur. Dökülen yaprakları ise toprağa karışıp çürümelerini sağlasınız çok iyi olur. Sorunuza gelince her zaman ekebilirsiniz. Kendi sayfasına bakın: https://azbitki.com/nane/


Sorunuzu / Yorumunuzu Aşağıya Yazabilirsiniz.

Lütfen sorunuzu konu ile ilgili sayfaya yazmaya gayret edin.

Sorunuzu/Yorumunuzu yazın:

Sorunuz cevabımla birlikte 1 saat veya en geç 24 saat içinde burada görünür olacaktır. Lütfen ara sıra kontrol edin. Hiç görünmüyorsa akıllı telefonunuzda önbellek temizliği yapmalısınız.