Narenciyelerden bildiğimiz portakal (Citrus sinensis ‘Washington’) ile üç yaprak portakalı (Poncirus trifoliata) arasında melezleme çalışmalarıyla oluşturulmuş Citrange hibrit veya kültivarından biri troyer, biri carrizo‘dur. Troyer ağacı ve carrizo ağacı birbirlerine her şeyleriyle o kadar benzerler ki ayırt edemezsiniz. Zaten birçok yerde bu iki ismi eş anlamlı gibi kabul ederler. Yani bir bakıma troyer ile carrizo aynı şeydir. Fakat gerçekte ayrı kültivarlardır. Öte yandan bilimsel olarak sadece bir şekilde adlandırmaya rastladım:
Citrus sinensis ‘Washington’ × Poncirus trifoliata..
Citrange (troyer veya carrizo)
Her ikisi de bodur kalması gereken veya saksıda yetişen ve dolayısıyla azgınca büyümemesi gereken kumkuat vb narenciyeler için anaç kök bitkisi olarak kullanılır. Yani küçük yapılı narenciyeler bunların üzerlerine aşılıdır. Saksıda üzeri meyveli limon, mandalina, kumkuat gibi bir narenciye almışsanız büyük bir ihtimalle bunların üzerine aşılanmışlardır (bodur üç yaprak portakalı da ihtimaller arasında).
Troyer ve carrizo meyvelerindeki tohumlardan yetişen her bir fidanın başka bir narenciye ağacı olma ihtimali var. Portakal, üç yaprak portakalı ve bunların çeşitli tipleri..
Troyer ile carrizo ağaçlarını aşılamada avantajları ve dezavantajları
Topraktaki bazı kök çürütücü hastalıklarına, nematod toprak parazitine ve aşılamada muhtemel virüs bulaşmalarına ve hafif don olaylarına karşı dirençlidirler. Dezavantajları ise turunçlar kadar toprak uyumluluklarının olmamasıdır. Killi topraklar elverişsizdir. Kireç taşlarının yoğun olduğu topraklar elverişsizdir. Alkalinliliği yüksek (pH 7.6 ve daha yukarısı) elverişsizdir. Tuzlu topraklara da hiç gelemezler.
Bakım
Bahçelere dikili narenciyeleriniz bu fidanlara aşılı ise tuzlu topraklara pek uyumlu olmadığını bilin. Dolayısıyla gübrelemede dikkatli olun. Örneğin limon sayfasında yazdığım bakım bilgilerine göre yetiştirin. Saksıda ise, onlar çok büyük bir ihtimalle troyer ya da carrizo üzerlerine aşılıdır. Nasıl yetiştireceğiniz tüm ayrıntılarıyla Saksıda narenciye problemsiz yetiştirme sayfasındadır.
Kaynaklar
Carrizo citrange trifoliate hybrid — University of California Riverside
Citrange — Wikipedia
Citrus rootstock — Wikipedia
Bu türün bilimsel adı nedir? Citrange yaygın adı galiba. internetten bakınca Citrus × insitorum diye bir isimle karşılaştım. bu doğru mu?
***
Bu bir tür değil, hibrittir. Bunun bilimsel adını yazmak gerekirse şöyle yazılır: Citrus sinensis ‘Washington’ x Poncirus trifoliata..
Ama tür gibi isimlendirip Citrus × insitorum denildiği de oluyor. Fakat bazı kaynaklarda Citrus × insitorum’un troyer veya citrange değil, farklı bir hibrit olduğu ve Turunç ile üç yaprak portakal melezlemesiyle oluşturulmuş olduğu belirtiliyor.
Teşekkür ederim. Peki Poncirus trifoliata demek mi doğru yoksa citrus trifoliata demek mi? bunun tartışmalı olduğunu biliyorum da siz ilkini mi daha doğru buluyorsunuz?
***
Bence narenciyelerden bileşik yapraklılık ve kışın yaprak dökme özelliğiyle ayrılması ayrı bir cinse bağlanmasını gerektirmez. Yani Citrus cinsinden kabul edilmesi daha uygundur diye düşünüyorum. Çünkü ayrı cinse bağlanması için daha bariz genetik farklılıklar olması gerekir. O kadar derin bilgim yok. Ama farklı cinse bağlanma gerekçesi sadece yaprak özelliği ise yetersiz bir gerekçe. En azından çiçek açma tarzında da ciddi farklılık olması gerekirdi. Yine de kabul edilebilir. Eğer bir de ana vatanı, yaşam alanı diğer Citrus türlerininkinden farklı ise bütün bunlardan dolayı ayrı bir cinse bağlanabilir.