Sphagnum yosununun ve cocopeat belasının orkidelerde, sukulent vb bitkilerde kullanımı ısı, nem ve hava hareketlerinin kesintisiz ve ciddi ayarmalarla kontrollü sağlandığı seralarda (daima kısa vadeli kullanımlarda) işe yarıyor. Fakat o bitkiler normal ev ve ofis ortamlarına geldikleri zaman kesinlikle kökleri çürüyor. Nitekim 10 yıldır bana gelen şikâyetlerden gördüğüm kadarıyla bu bitkileri hiç kimse yaşatamamakta. İstisnasını görmedim. Dolayısıyla cocopeat ve sphagnum yosunu yerine sağlıklı alternatiflerini bulmak zorundayız.
Niçin cocopeat ve sphagnum yosunu zararlıdır?
Yüksek derecede tuzlaşma yaparlar. Daha kötüsü tuzları tutmada aşırı inatçıdırlar. Sadece kısa dönem kullanıldıkları sera ortamlarında yukarıda bahsettiğim şartlardan ötürü o süreçte zararları olmuyor. Ama sonra kökleri yakar ve çürütür.
Köklerden başlayan çürüme hızla bitkinin ana gövdesine ve tüm bünyesine yürür. Biraz geç kalmanız durumunda bitkiyi kurtarmanız hiçbir şekilde mümkün olmaz. Cocopeat ve sphagnum yosunu maddelerinin zararları soğuk ve serin aylarda / mekanlarda hemen başlar. Yaz sıcaklarında ve sıcak mekanlarda ise duruma göre çürüme biraz gecikir. Ama her an aniden başlama riski ve tehlikesi kesindir. Üstelik sıcağın etkisiyle sadece birkaç saat içinde bitkinin tamamını haşlanmış gibi hale getirerek öldürür.
Kuru sphagnum yosunu
Cocopeat ve sphagnum yosunu yerine alternatif maddeler
Bu sayfada (aşağıda) sadece ikisini başlıklar altında açıkladım. Tümü şunlar: Eğrelti çürüntüsü, palmiye lifleri, dere kumu, ponza taşı, volkanik cüruf, saf gerçek torf, mangal kömürü kırpıntılar, leonardit (toz olmayan, taneli leonardit) ve linyit kömürü kırpıntıları. Bakın bunların dışında perlit ve vermikülit gibi maddeleri toprak karışımına eklemenizi tavsiye etmiyorum. Çünkü bunlar ancak çok kısa vadeli köklendirme çalışmalarına uygundur.
İnternet ortamında çeşitli sitelerde tavsiye edilen toprak karışım malzemelerinin çoğu hem gereksiz hem zararlıdır.
Eğrelti yapraklarından çürüntü
Aşk merdiveni ve benzeri türler olacak. Yani her eğrelti değil. Sadece çok sert ve sağlam yaprak saplarına sahip olan eğrelti çeşitlerinden olması gerekiyor. Didim’de bahçemde aşk merdivenleri çevreyi istila ede ede hızlıca gelişiyor. Bunların çürüntüleri ideal. Körpe değil kartlaşmış yaprakları kesip 2cm gibi parçalar halinde doğrayın. Bir kovada nemli halde bekletin. Kurudukça ıslatın. En az 5 ay o şekilde bekletin. Sonra yıkıyarak toz gibi siyah çürüntülerinden arındırıp süzün ve kullanın.
Palmiye lifleri
Hiç bekletmeden kullanıma uygundur. Büyük şehirlerde parklara dikilen palmiye ağaçlarının gövdelerinde yoğun kıllılık gibi lifler olur. Ağaç yükseldikçe onlar kupkuru olarak 4 – 5 yıl gövde üzerinde kalırlar ve sonra dökülürler. Onlar dökülünce ağacın gerçek gövdesi görünür. İşte bu lifler ağacın gövdesinde dökülmemişlerse sizi bekliyor. Birkaç yıl yazın zaman zaman ıslanarak sıcakta, kışın ise ıslaklık ve soğukluk etkisiyle soğukta kalarak çürümeleri ve ayrışmaları tamamlanmıştır. Sadece iyice yıkayıp tozundan arındırın. Kuruyunca makasla keserek 2cm kadar parçalara ayırın.
Palmiye ağacında lifler
Karışımlar
Yukarıda bahsettiğim aşk merdiveni çürüntülerine ve palmiye liflerine aşağıda kolaylık olsun diye lif dedim. Hangisi olursa olsun farketmez.
— Dendrobium gibi ince köklü orkidelere ve minyatür Phalaenopsis’lere 3 ölçü lif + 1 ölçü ponza taşı + 1 ölçü iri taneli dere kumu karışım yaparak kullanın.
— Antoryum ve Bromelyadlar için: 2 ölçü torf toprak + 2 ölçü lif + 1 ölçü ponza taşı + 1 ölçü iri taneli dere kumu.
— Sukulent türlerde ise söz konusu alternatif maddeleri Sukulent türler, toprak vb ihtiyaçları sayfasında anlattığım gibi karışımlarda değerlendirin.
Bir ara etobur bitki ticaretini yapıyorduk bıraktık ve elimizde büyük miktarda sphagnum torfu kalmıştı. Ph 2_3 aralığında olunca tek başına normal bitkilere koyamadık. Acaba karışım halinde SUYU SEVEN bitkilere koysak kaça kaç oranında tavsiye edebilirsiniz?aklıma takılan o ki katı maddelerin ph’i karışsalar da kendi içerisinde aynı kalmaz mı ve bitkiye dokunmaz mı? Asidik sevenlerde kullanacağız nasipse ama yine de sorun olabilir mi diye sormak istedik. Bizim için ciddi bir maddi zarar gibi. O yüzden değerlendirmek istedik bu torfu.
***
Asitlilik bünyesinin özelliği ile ilgilidir. Yoksa asit taşımazlar. Asitlilik açısından değil de su tutuculuğu açısından düşünmelisiniz. Su tuttuğu gibi bitkilerin ihtiyacı olan elementleri, tuzları, mineralleri de tutarlar. Bu açıdan kullanımı biraz riskli. Çünkü tuzları tutup biriktirince zamanla kökleri çürütücü etkisi olur. Buna göre kontrollü kullanın. Mesela açelya toprağı hazırlamada sphagnum torfuna demirli bitki besini emdirilebilir ve onunla toprak karışımı yapılırsa faydası olacaktır. Ortancalar için de aynı şekilde kullanılabilir (mavi çiçek açsınlar diye). Tuzlanmanın artması meselesini düşünün ve ona göre kullanın. Tuzlu toprak uyumlusu olmayan türlerde hiç kullanmayın. Örneğin Afrika menekşesi, narenciyeler, begonya türleri, yılbaşı kaktüsü, difenbahya, kalp kalbe karşı çiçeği ve sukulentlerin pekçoğu toprağında zamanla tuzluluk artınca aniden çürüyebiliyorlar. Açelya ve ortanca dahi, tuzluluk oranının durumuna göre ciddi zarar görebilirler. Küpe çiçeği, yuka ve ortancaların tuzlu toprak uyumlusu olduğu söylenir. Bunların bile gübrelerin yanlış kullanımından zarar gördüğüne çok defa şahit oldum. Bu sebeple sık sık toprak yıkama sulamasının önemine değiniyorum. Ama maalesef sphagnum yosununun emdiği tuz madddeler kolayca arındırılamaz. Kısaca, siz zaten karışımlar yaparak kullanacaksınız, bu yazdığım bir iki şeyi dikkate alarak ölçülü kullandığınızda fayda bile sağlarsınız.
Elimde 2 lt hindistan cevizi torfu var. Yazılarınızı okuduğum kadarıyla önermiyorsunuz. Onları ne yapabilirim? Bahçede mi kullanalım? Ben salon bitkileri ve orkideler için almıştım.
***
1- Salon bitkilerinizin toprak karışımında tüm karışımın yirmide birini oluşturacak şekilde kullanabilirsiniz.
2- Orkidelerde ise, gerçi hiç tavsiye etmem, ama eğer çam kabuklarını ponza taşı ile karıştıracaksanız, o şartla, yine tüm karışımın yirmide biri oranında kullanın. Ama torf mutlaka fındık iriliğinde dağılmaz topaklar halinde olmalıdır. Aksi takdirde orkidelerde kesinlikle kullanmayın.
Bu dediğiniz tarif acaba böcek yakalayan bitkilerde de kullanılabilir mi? Drocera, sinek kapan, nephentes vs için turba torfu yerine aşk merdiveni çürüntüsü kullanmak?
***
Hayır hiçbir çürüntü olmaz. Onlara gerçek saf torf lazım.