Meyve hasadı “zamanı” ağaç türlerine göre değiştiği gibi, meyvelerin özelliklerine göre de değişir. Bir de hasadı geciktirmek bazı türlerde ağaçların verimine kötü etki edebiliyor (çekirdeksiz meyve veren hibrit türler bu kuralın dışında). Nelere niçin dikkat etmeliyiz, birkaç örnekle bakalım..
Yaz sonu – Sonbahar – Kış
Meyve veren ağaçlarda hasat zamanı en erken yaz ortası ve daha sonraki dönemlere tekabül ediyorsa bunların meyvelerini tam zamanında, hatta biraz erken toplamalısınız. Aksi takdirde, çekirdeklerini olgunlaştırmaya devam eden ağaçlar kışa güçsüz girer. Daha kötüsü, sonraki yıl iyi bir verim olmaz. Ya meyve sayısı çok az olur ya da meyve kalitesi düşük olur. Özellikle elma ağaçları için önemli bir meseledir.
Bazı türlerde tam tersi olur. Örneğin yediveren gülleri, eğer meyve verirlerse, çekirdeklerini olgunlaştırırken kış için çok iyi hazırlanırlar. Yani eğer kış soğukları ağır geçen yerlerde yaşıyorsanız buna dikkat edin. Yaz ortasından önce değil ama sonrasında açtığı güllerde artık meyve oluşmasına izin verin. Diğer yerlerde ise her zaman, meyveleri hiç büyümeden yok etmeniz daha iyi. Çünkü meyve, dolayısıyla çekirdek geliştiren güller (yediveren gülleri) o yıl tekrar çiçek açmaya ihtiyaç duymayabiliyor.
Trabzon hurması (cennet meyvesi) meyveleri yeterli iriliğe gelince, henüz yeşil iken acilen toplayın ve açık havada güneşli yerde bekleterek o şekilde olgunlaşmalarını sağlayın. Ağaç üzerinde olgunlaşmasını beklemeniz sonraki yılın verimliliğini azaltabilir.
Muşmula, ağaç üzerinde olgunlaşması yetmiyor, bir de bir donma yaşaması lazım. Meyveler çürük gibi bir hal alınca yenebilir. İsterseniz yeterince, fazlasıyla büyüdüğü halde gayet sert ve sağlıklı görünen meyveleri toplayıp birkaç gün beletin. Sonra buzlukta sadece 2 saat bekletin. Ve çıkarıp tekrar birkaç gün bekletin. Ne zaman yumuşacık olursa o zaman yersiniz.
Etilen gazının meyve olgunlaşmasına etkisi var
Bazı meyveler ya olgunlaşmadan hasat gerektirir ya da yumuşamaları, lezzetlenmeleri dalından koptuktan sonraki 5 ila 20 gün arası bir süreçte gerçekleşir. Etilen gazı bu süreci sağlıklı bir şekilde çabuklaştırır. Bu gazı elde etmek kolay, hatta bir şey yapmanıza gerek bile yok: Sararmış yapraklar veya olgun elmalar ya da elma kabukları.. işte bunları o meyvelerle karışık tutmanız fazlasıyla yeterli. Hünnap bu şekilde olgunlaştırılan meyvelerdendir. Meyveler ağaçta rengini aldığı zaman toplayın ve bu anlattığım şekilde bekletin. En geç 6 günde lezzeti de kıvamı da tam olarak yerine gelir. Diğer bazıları şunlar:
Muz, iklimi uygun illerimizde genelde haziran sonu-temmuz ilk günleri arasında koskocaman bir çiçek kılıfının her gün sayfa sayfa açılmasıyla ilk önce normal meyve geliştirecek çiçekler, meyveleri hazır halde açarlar.. Bunlar birkaç sayfadan sonra biter, sıra gelir meyvesi güdük kalacak, hiç büyümeyecek meyveli çiçekleri.. Bunlar en fazla iki sayfa.. Ve ondan sonra artık kışa kadar sayfalar birer birer açılır durur. Ve sürekli meyvesiz çiçekler polenleri ve nektarlarıyla arıları cezbeder. Meyvelerin gücünü almasın diye bu meyvesiz çiçeklerin sayfaları başladığında o kısmı keser, atarlar. Meyveler yeterli büyüklüğe gelince olgunlaşmalarını beklemeyin yoksa çok beklersiniz. Yeşilken hasat ederek oda sıcaklığında bekletmeniz lazım. Meyveler sapsarı olunca artık yiyebilirsiniz. Yakınında etilen gazı salan şeyler varsa sararmaları 8 gün bile sürmez.
Avokado ağacı meyvelerini yavaş büyütür. Her meyvede koskocaman çekirdek oluşturması ağaca fazla güç kaybettirir. Bunların meyvelerini yeterli irileşmeye gelir gelmez hasat etmelisiniz. Zaten meyveleri ağaç üzerinde değil hasattan sonraki süreçte zamanla yenecek hali alıyor. Hasatı geciktirmenizin hiçbir faydası yok. Bilakis ağacın sonraki sezondaki verimini bir hayli düşürür. Bir an önce meyveyle ilişkisinin kesilmesi ağacın veriminin sürekliliği için gerekli. Hasat ettiğiniz meyveleri güneşte değil oda sıcaklığında bir yerde bekletin. Yine etilen gazı salan bitkisel maddelerle birlikte.
İlkbahar – yaz başı
İlkbaharda ve en geç yaz başında meyve hasadı gerektiren ağaçların meyvelerini hasat etmezseniz (örneğin kiraz ağaçları ve erkenci erik ağaçları), bu ağaçlar meyvelerindeki çekirdeklerle ne kadar uzun süre irtibatta kalırsa kendisini o denli yaşlanmış hisseder ve erkesi yıl daha çok çiçek açıp daha fazla meyve verir. Ama yazın susuz bırakmamanız şartıyla. Ayrıca bu gibi türlerin genç fidanlarının meyve vermeye başladığı ilk yıl ve ikinci meyveleri hasat etmeyip üzerinde bırakmanız iyi olur.
Yenidünya (malta eriği) sonbaharda çiçek açıyor, meyveleri kış içinde büyüyor ve o meyveler kışın donmazlarsa, zarar görmezlerse ilkbaharda olgunlaşıyor. Eğer meyveleri toplamazsanız ve yazın ağacı susuz bırakırsanız kuruyup ölme riski var. Yemeyecek olsanız bile meyvelerin tümünü zamanında, geciktirmeden hasat etmelisiniz.
Diğer meyve hasadı meseleleri
Narenciye meyvelerini mümkün mertebe yeşilken toplamayın. Meyveler ağaçta rengini almalıdır. Yoksa sululuk az, lezzet yavan kalır. Bazı limonlar yeşilken toplanmaya ve serin depolarda bekletilmeye uygundur. Bekletilme sürecinde sararırken bir yandan da sululaşırlar. Her limon çeşidi bu muameleye gelmeyebilir. En iyisi, limonların ağaç üzerinde sararmasını beklemektir. Kumkuat ise, ağaç üzerinde gereken rengini alsa bile buruk-hoş lezzetinin oturması o renklenmenin üzerinde 3-4 hafta sonra gerçekleşiyor. Onun için kumkuat hasadında hiç acele etmeyin.