İlkbahar çiçek bahçesi düzenlemenin sırları

Öncelikle bilin ki sadece ilkbahar çiçek bahçesi tasarımı değil herhangi bir mevsime özel bahçe tasarımı bir önceki mevsimin çalışmalarının devamı olarak sürdürülmelidir. Bu süreklilik doğru iş yapma bilincinizi ve kontrolünüzü aktif eder. Böylece bahçe çalışmalarınız size bir angarya değil, bir yük değil, dinlendirici ve çok zevkli bir iş haline gelir. Başarı başarıyı getirir.

Temeldeki prensipler

Bahçe bitkilerimizi mutlaka üç ayrı kategoride ele almalıyız. Ki işler kolaylaşsın. Önümüz aydınlansın. Yoksa karmaşa, düzensizlik ve zorluk olur. Kafamız karışır. Bahçemiz öyle bir hale gelir ki düzenlemeye, güzelleştirmeye elimiz varmaz. Hem hevesimiz kaçar hem sevgimiz devam ettiğinden az buçuk bakımlarına devam ederiz. Aradaki otlarla mücadele edebilmemiz neredeyse imkansız hale gelir. O halde her şeyin saat gibi düzenli ve tıkır tıkır işlemesi için bitkilerimizi üçe ayıralım. Neyin ne olduğunu iyi anlayalım. Sonuçta ne zaman ne gerekiyorsa seve seve fazlasıyla yaparız. Disiplin ve doğru bilgi insanı hem çalışkan eder hem başarıya götürür. Yanlış bilgiler, disiplinsizlik ve gelişigüzel hareketler ise karmaşaya, kafa karışıklıklarına, boş vermişliklere, tembelliğe ve başarısızlıklara yol açar.

Temeldeki prensipler bitkileri üç kategoride kabul etmekle başlar. Ve onlara bu doğrultuda hak ettikleri en sağlıklı muameleyi yapabiliriz. Bunlara böyle, şunlara şöyle, onlara öyle bakım.. Ne zaman ne yapılacaksa en doğru şekilde yapmaya can atar hale geliriz.

1- Demirbaş bitkiler

Bunların yeri asla değişmez. Yerlerinden asla sökülmez. Ağaç olmasalar bile yetişkin ağaç gibi kabul etmeliyiz. Gül, yasemin, Yucca, ortanca, begonvil, zakkum, hanımeli, leylak ve diğer orta boy çalı, büyük çalı ve ağaç süs bitkilerinin yerlerini en başta iyi düşünün. Sonra asla yer değişimi yapmayın. Her yıl sonbahar ile kış sonu arasında herhangi bir gün diplerini biraz uzaklarından çapalayarak topraklarına az bir miktar gübre karıştırın.

Düzeni tam oturtun

Yerleri değişmeyecek bitkilerin yerlerini iyi belirleyin. 20-30 yıl sonraki gelişmişliklerini de düşünün ve aralarında ona göre mesafe bırakın. Bahçeniz herkesin beğendiği abur cubur bitkilerle tıklım tıklım dolu olmasın. Sizin doğru bilgi çerçevesindeki zevkinizi, düzeninizi, disiplinliliğinizi, titizliğinizi ve çalışkanlığınızı yansıtsın.

2- Uzun ömürlü oldukları halde her yıl söküp yeniden dikmemiz gerekenler

Yerlerini duruma göre değiştirebileceğimiz türler. Kana (tespih çiçeği), kala (gelin çiçeği), kasımpatı, Bodrum papatyası, gazanya, aspidistra, margarit, yıldız çiçeği.. Ve diğer küçük çalı türler ve yumrulu/soğanlı türler. Nedense bu bitkilere herkes demirbaş bitki muamelesi yapar. Çok yanlış. Verimlerinin düşmemesi için ve her yıl muhteşem güzel olmaları için, yerlerini değiştirmemiz gerekmese bile her yıl sökmemiz ve gereken işleri hallederek yeniden dikmemiz gerekir. Yerlerini değiştirmek istiyorsanız bundan da çekinmeyin. Söküp yeniden dikme işi çoğunluk türler için kış sonunda, bir kısmı ekim ayında. Ekim ayında halledeceğimiz türler soğanlarının sonbaharda ekilmesi ve kışı soğuk toprakta köklenerek geçirmesi gereken bitkilerdir. Lale, sümbül, ak zambak vesaire. Ayrıca iklim özelliğine göre ve bitki türüne göre kökten ayırma işi bazı bitkiler için sonbaharda yapılması gerekebilir. Burada her ayrıntıyı yazamam.

Söküp yeniden dikerken

Söktüğünüzde türe ve gelişmişliğe göre eğer gerekiyorsa kökten ayırma, budama vesaire çalışmalarını yaptıktan sonra toprağı derinden çapalayıp hafifçe gübreleyerek bitkileri yeniden dikin. İsterseniz aynı yere, isterseniz daha uygun olacağını düşündüğünüz bir yere.

3- Mevsimlik bitkiler

Kısa ömürlü ya da kısa ömürlü muamelesi gerektiren türler. Mevsimden mevsime değişen bahçe tasarım yenilemelerinde hiç acımadan sökmeliyiz. Bunların çoğu çiçek amaçlıdır. Birkaç türü de yaprak güzelliğinden dolayı tercih ederiz. Tür seçimini ikliminizin özelliğine göre bilinçlice yapmalısınız. İlkbahar çiçek bahçesi tasarımları için hiç farketmez. Ama yaz tasarımları için çok şey fark eder. Çünkü haziran ortasından sonra gece en düşük ısısının 25C dereceden aşağı inmediği, gündüz saatlerinde 32C-45C derecelerde seyrettiği kesimlerimizde ne yazık ki her tür bitki yaz aylarında sağlıklı kalamaz. Örneğin Eskişehir’de temmuz ve ağustos aylarında güzelce çiçek açmaya devam eden mevsimlik türler Bodrum’da haziran sonundan itibaren perişan oluyorlar. İzmir’in denizden uzak ve biraz yüksek rakım ilçeleri ile Çeşme gibi deniz seviyesindeki düşük rakım yerleri arasında da aynı fark var. Filan bitki İzmir’de yazın çiçek açar mı derken il genelini değil yükseltiyi ve tam deniz etkisini düşünmelisiniz (ilçe ilçe, semt semt). Onun için sevdiğiniz bitkiler hakkında çok araştırmacı olmanız şart.

Mevsimlik bitkiler adı üstünde mevsimlik. Hatta bazıları var ki sadece bir iki haftalığına güzel güzel çiçekli olur. Bazıları 3-4 ay kesintisiz çiçekli güzelliğini korur. İlkbahar çiçek bahçesi tasarımınızı oluşturan bitkilerden çoğunun güzelliği bittiği zaman diğerleri henüz devam ediyor olsa bile tümünü sökerek sıradaki mevsimin hazırlığına başlamalısınız. Disiplinli planlarınızdan asla taviz vermeyin.

Bu üçe ayırmayla bitkileri sınıflamamız neye yarar?

Buraya kadar okuduysanız zaten anlamışsınızdır. Özetle vurgulamada yarar var. Şöyle: Bahçe işleriniz kolaylaşacak. Hevesiniz sönmeyecek. Çünkü doğru bilgi ve disiplin önünüzü ışıklandırmış, size büyük güven ve heves kazandırmıştır. Otlarla mücadeleniz yüzde doksan dokuz gibi kolaylaşacak. Bitkileriniz tam verimli olacak. Bahçenizin her santimetrekaresini hevesle ve kolaylıkla değerlendirme imkanınız olacak. Muhteşem kombinler yapacaksınız. Bahçeniz her mevsim bambaşka güzelliklere bürünecek. Tabii eğer disiplin sağlamada acımasız olursanız.

İlkbahar çiçek bahçesi aslında en kolay bahçe tasarımıdır

Yukarıda da dediğim gibi ilkbahar her yerde aşağı yukarı aynıdır. Ama yaz mevsimi her yerde aynı değil. Dolayısıyla ilkbaharda bahçenize dikeceğiniz türleri sadece beğeninize göre seçmenizde hiçbir sakınca yok. Ama erken mi geç mi bahçeye dikmeye gelince bir şeyleri bilmek lazım. İşte bunun kısaca detayları:

Fidelerinin ilkbaharda erkenden ekilmesi gereken türler

Ne kadar erken? Ankara’da nisan ortası, İstanbul’da mart sonu ve nisan ilk günleri, Bodrum’da mart ilk günleri gibi. Şebboy, hüsnüyusuf, çuha çiçeği, hercai menekşe, Çeşme papatyası, Bodrum papatyası, gazanya, aslanağzı, şeker tabağı vesaire.

Acele etmemek gereken türler

Acele etmeyin çünkü fazla serinde fazla soğuk toprak seradan yeni çıkmış hassas türlerden fidelerin köklerini çürütüyor. Zamanı yukarıdaki tarihlere göre 15-20 gün sonrasıdır. Petunya, yeni gine, cam güzeli, ipek çiçeği, şeker begonya, non-stop begonya, bodur sardunyalar.. Çiçeği için değil yaprağı için olan türler ise birkaç örnek şunlar: Yaprak güzeli, çilli surat, karyağdı pilea, mor telgraf..

Lale vb ilkbahar erken çiçeklisi soğanlılarla nasıl uğraşmalı?

Lale, sümbül, nergis vesaire ilkbaharda erkenden çiçek açan türlerin soğanlarını sonbaharda direkt bahçeye ekmek gerekiyor. Ama bahar başında / kış sonunda yeni fidelerle bahçe tasarımı yaparken çok planlı hareket etmede acemi olanların işlerini karıştırırlar. İsterseniz bu soğanları sonbaharda viyollere kumlu toprak karışımıyla tek tek ekin. Viyolleri geniş bir kasaya yerleştirip aralarını ve üstlerini kum veya toprakla kapayın. Sonra soğuk ve güneşsiz bir yerde ara sıra sulayarak bekletin. Soğuğun etkisiyle yavaş gelişirler. Kış sonunda ilkbahar çiçek bahçesi tasarımına başladığınız zaman soğanları viyollerden köklerle toprağı dağıtmamaya çalışarak çıkarın. Uygun gördüğünüz yerlere ekin.

Bahçede bu tip erken çiçeklenen soğanlılara ağırlık vermeseniz çok iyi olur. Çünkü ilkbahar başında çok kısa dönemli çiçekli kalıyorlar. Bir parlayıp sönmek gibi. Eğer diğer ilkbahar çiçeklerinin arasında dağınık olurlarsa bahçenizin çiçekliliği en az iki ay devam edecektir.

İlkbahar sonuna doğru yaz dönemi çiçek bahçesi hazırlıklarına başlarken soğanların yaprakları hâlâ yemyeşil olsa bile sökebilirsiniz. Yapraklarıyla kökleriyle bütün halde sökün. Gölge bir yerde kurumaya bırakın. Tam kuruma olduğu zaman kuru yaprakları ve kökleri temizleyip soğanları ekim ayına kadar saklayın.

Malçlama

Toprak yüzeyini yaprak çürüntüleri, kuru ağaç kabukları, hidrokültür taşı (pişmiş kil bilyeleri), yaprak  talaş, saman, ponza taşı vesaire maddelerle kaplamaya malçlama denir. Bahçe tasarımlarına en yakışanı ve en faydalısı kuru ağaç kabuklarıdır. Süs için yapmıyoruz. Sebep toprağın çabucak kurumasını önlemek, yabani ot gelişimini önlemek ve toprağı çabuk ısınma, çabuk soğuma problemlerinden korumaktır. Malç olarak kullanacağınız kuru ağaç kabuklarını peyzaj malzemeleri satan fidanlıklardan satın alabilirsiniz. Şart değil ama birçok açıdan faydası var.

Sulama saatlerine dikkat

İlkbahar boyunca sulamaları sadece sabah erken saatlerde yapın. Güneşin toprağı henüz hiç ısıtmamış olduğu saatleri kollayın. Akşam sulaması ilkbaharda pek uygun değil. Toprağın sıcaklığını gidereceği gibi normalinden fazla soğumaya yol açar. Bitkilerin kökleri fazlaca üşür. Gelişim sekteye uğrar. Öğle saatleri sulaması ise biraz ısınmış toprağı aniden soğutur. Kökleri çürütücü etkenlerdendir.

İlkbahar sonunda fide ekimi

Bunlar yazlık çiçeklerdir. Yaz başından hemen önce bulup bahçenize dikin. Zaten baharlık çiçekleriniz kötüleşmeye başlamıştır. Çekinmeden acımadan sökün (atmak istemediklerinizi ve uzun ömürlüleri isterseniz kıyı köşe bir yerlere dikin). Yalnız, yukarıda saydığım petunyalar, şeker ve nonstop begonyalar ve yaprak amaçlı türler yaza da uyumludur. Onları isterseniz yaz için değerlendirmeye devam edin. Yazlık fideleri ekmeden önce toprağı çapalayın ve çok hafif gübreleyin. Sonra yazlık fideleri ekin. Ateş çiçeği, zinnia, rozet çiçeği, horoz ibiği, semizotu çiçeği, kadife çiçeği vesaire.

Peki hep fide mi? Tohum ekmiyor muyuz?

Planlı programlı harekette ciddi düzen sağlamak ve şık tasarımlar gerektiğinden dolayı bahçeye tasarımlarımızı kombinlerimizi yapacağımız yerlere hazır fide ekeceğiz. Fideleri illa satın almak gerekmez. Kendimiz de yetiştirebiliriz ama başka yerlerde ve genelde kış ortasında başlayarak. Ta ki fideler ilkbaharda çiçek açacak kadar gelişmiş olsunlar. Yoksa bunlar büyüyene kadar yaz sıcakları başlar ve iş işten geçmiş olur. Yaz sezonunun mevsimlik çiçeklerinin tohumlarını ise ilkbahar başında yine ayrı özel yerlerde ekmeliyiz.

Bazı bitkilerin fideleri yer değiştirmeye gelmez. Direkt esas yerlerine tohumları ekilmelidir. Mesela gelincik, bahçe açelyası ve latin çiçeği bu tip bitkilerden. Viyollerde fidelerinin satıldığını görseniz bile almayın. İlkbahar çiçek bahçesi tasarımlarınızda bunlara da yer vermek istiyorsanız benim tavsiyem bu tip mevsimlik bitkilerin tohumlarını ilkbahar başında henüz çiçek tomurcuklarını yeni çıkarmakta olan lalelerin arasına ekmeniz. Böylece lalelerin çiçekleri açıp solduktan sonra aynı yerde bunlar yeterince gelişmiş olur ve orayı çiçeklendirmeye devam ederler. Mevsim sonunda bunların işi bitene kadar laleler de soğanlarını yeterince büyütmüş ve yapraklarını sarartmaya başlamış olacaklar.

Tasarımların, çiçek kombinlerinin detayları hakkında kısaca bir iki söz

Size tavsiyem internetten ilgili fotoğraflar bulup onlardan ilham almaya çalışın. Ben size bahçenizdeki bitkileri sağlıklı tutma, gösterişli hale getirme püf noktalarını ve böylelikle mevsimsel kombinler yapabilmenizin yolunu açmaya çalıştım. Doğru mevsimde doğru mevsimlik bitki seçimine dikkat edin. Mevsimi geçenlere elveda demeyi bilin. Kombinlere tasarımlara gelince ise siz kendi zevkinize göre bir şeyler yapın.

İlkbahar çiçek bahçesi için fide temini, üretimi

Hazır çiçek fidelerini çevrenizdeki fidanlıklardan, semt pazarlarının çiçekçilerinden alabilirsiniz. Kendiniz üretecekseniz biraz zor bir iş. Çünkü fidelerin önceden gelişmiş olması gerekiyor. En geç ilkbahar başında hazır olmaları için tohum ekmeye ocak ayı sonu ile şubat ayı ortası ara döneminde başlamak iyi olur. Elinizdeki bitkileri tohumlarıyla ya da çelikle üretime uygun olanları ise dallarını köklendirerek çoğaltmanız mümkün. Hazır tohum da satın alabilirsiniz. Burada hangi bitki nasıl çoğaltılır konusuna girmeyeceğim. Siz bitkileriniz hakkında tek tek bilgi edinerek üretim yollarını öğrenin. Üretim işinin önemli ve esas zor olan kısmı uygun şartlardır. Bunun başında mekan gelir. İlkbahar öncesinde başlamak gereken fide üretimini açık havada soğukta yapamazsınız. Ya donarlar ya da gelişmezler. Her evde de olmaz çünkü uzun süre güneş isterler. Hava akımları da lazım. Bir iki basit yolu aşağıda anlatmaya çalıştım.

İki usule geçmeden önce peşinen belirteyim: Tohumla üretimde ⇒fide toprağı‘na, çelikle üretimde ise ⇒köklendirme toprağı‘na ihtiyacınız olacak. Ayrıca direkt güneş tohumla üretimde lazım. Çelikle üretimde birkaç istisna hariç ortamın kuvvetli aydınlık olması yeterli. Ama ışık yetersizliği durumu varsa flüoresan gibi lambalarla ⇒yapay ışıklandırma yapmalısınız. Bunların dışında uygun ısı derecesi türden türe değişmekle beraber 24 saat genelinde 10C derece üstü sıcak saatlerin çoğunlukta olması birçok türe yeterlidir. Bazıları 17C derece üstü sıcak istiyor. Çoğaltmak istediğiniz türler hakkında doğru bilgiler edinmeniz lazım.

1- Ev içinde

Pencere önünde ama günde en az 4 saat direkt güneş lazım (tohumla üretimde). Gündüz boyunca güneş gelmediği zamanlarda ise ortam mutlaka dışarısı gibi güçlü aydınlık olmalıdır. Güneye bakan pencereler (eğer karşısında güneşi engelleyen apartmanlar yoksa) kış aylarında sabahtan akşama kadar güneş alır. Güneş gelmeyen odalarda basit flüoresan lambalar tohumdan fide oluşturmaya tam olarak yeterlidir. Işık kaynağı uzun çubuk lambaları fidelere en yakın 10cm, en uzak 20cm mesafede tutarsanız sorunsuz gelişirler. Günde 11-12 saat ışık yakmak yeter. Hava akımlarını sağlamayı da unutmayın.

2- Bahçede, balkonda basit mini sera

Kış aylarında hava soğukluğu en fazla İstanbul’da olduğu kadar olmalıdır. Yalnız kuzeyli rüzgarı alan cepheler hiç uygun değildir. Daha soğuk olan yerlerde ise bu iş pek sağlıklı olmaz veya hiçbir şekilde mümkün olmaz.

Balkonlar için satılan raflı mini seralar işinizi görür ama balkonda ya da bahçede bunları rüzgar devirebilir. Bir şekilde sabitlemek zorundasınız.

Bahçe zeminine alçak mini sera

Amaç tohumdan fide yetiştirmek ise mini seranın iç yüksekliği toprak yüzeyinden üst kapağa kadar 25cm yeterli. Üst kapağı tahta çerçeveye tam şeffaf sağlam bir naylon gererek yapın. Kenarlardan mini cam çivileri ya da raptiye çakarak tutturun. En iyisi branda satılan yerlerde bulunan, kalın bir polyester ürünü olan tam şeffaf brandalardır. Görünümü aynen berrak cam gibidir ama yumuşak ve çok da sağlamdır. Veya basit sera muşambası kullanın. Yarı şeffaftır. Güneş ışınlarını filtreler ama içerisi gayet güçlü aydınlık olur ve güneş gibi yeterli etkide ışık geçirir. Bu muşambanın yerine çatılarda kiremit altına döşenen saydam muşambalar da olabilir. Yanılmıyorsam tamamıyla aynı şey.

Gelelim yan taraflara: Uygun en/boy ebatlarında, sudan etkilenmez özellikli tahta parçalarını çivilerle birbirlerine sabitleyerek kare veya dikdörtgen şeklinde sabitleyin. Yukarıda anlattığım kapak kısmını da bunun boyuna göre tasarlayın. Üst fotoğraftaki gibi.

Ne kadar geniş olursa içerisinde o kadar sıcaklık birikimi olacaktır. Küçücük bir şey yapmayın. 1 metre kareden çok fazla küçük olmasın.